Efektywność energetyczna ­– liczą się czyny, nie deklaracje

Biznes staje obecnie przed koniecznością sformalizowania działań na rzecz zielonej transformacji oraz włączenia ich do biznesowej strategii, poprawy komunikacji i zwiększenia przejrzystości. Oczekiwania dotyczące spójnych, porównywalnych i przejrzystych informacji dotyczących klimatu i innych danych środowiskowych, społecznych i ładu korporacyjnego (ESG) stale rosną – napędzane przez inwestorów, naciski ze strony interesariuszy oraz regulacje prawne. Efektywność energetyczna to pożądany stan, w dążeniu do którego liczą się konkretne działania. Biznes zaczyna być z tego stanu rozliczany.

Efektywność energetyczna przedsiębiorstwa odnosi się do sposobu, w jaki firma zarządza i wykorzystuje energię do produkcji towarów i usług. Chodzi o minimalizowanie ilości energii potrzebnej do wykonania określonych zadań. W dążeniu do osiągnięcia efektywności energetycznej podejmuje się szereg aktywności: od optymalizacji procesów produkcyjnych, poprzez wykorzystanie energooszczędnych urządzeń i technologii, aż po wdrażanie strategii zarządzania energią i świadome korzystanie z zasobów. Pozwala to nie tylko na obniżenie kosztów operacyjnych, ale także zmniejsza negatywny wpływ na środowisko poprzez redukcję emisji gazów cieplarnianych i innych zanieczyszczeń, wspierając firmy w dążeniu do zrównoważonego rozwoju, który już jest nie tylko modą, ale też wymogiem prawnym.

Rozwój coraz bardziej zrównoważony

Zrównoważony rozwój jest ważny z wielu powodów, zarówno dla samej planety, jak i dla dobrobytu ludzi. Jego głównym celem jest zaspokojenie potrzeb obecnych pokoleń bez ograniczenia możliwości zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń. Działania na rzecz zrównoważonego rozwoju mają pomagać w zachowaniu naturalnych ekosystemów i bioróżnorodności, promować czystą energię i redukcję emisji gazów cieplarnianych, zapewniać, że wszyscy mają dostęp do podstawowych usług i możliwości rozwoju oraz wspierać modele gospodarcze, które są nie tylko efektywne z punktu widzenia ekonomicznego, ale także zrównoważone.

Liczą się czyny, nie deklaracje

Wśród głównych regulacji, które nie tylko motywują, ale też zobowiązują biznes do proekologicznych postaw wymienić można Cele Zrównoważonego Rozwoju ustanowione przez ONZ. To zestaw 17 celów, które mają promować zrównoważony rozwój w trzech wymiarach: ekonomicznym, społecznym i środowiskowym. Są to również przepisy ograniczające emisje zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych, w tym systemy handlu emisjami (ETS) i podatki węglowe. I przede wszystkim zobowiązania dotyczące sprawozdawczości: tutaj w ostatnim czasie zadziało się najwięcej. W mocy jest bowiem dyrektywa CSRD wprowadzająca nowe regulacje w raportowaniu. Obowiązkiem raportowania pozafinansowego zostały objęte w pierwszej kolejności przedsiębiorstwa oraz spółki notowane na giełdzie, które osiągają przychody w wysokości powyżej 170 mln zł netto rocznie oraz posiadające roczną sumę bilansową na kwotę 85 mln zł. W kolejnych latach grupa przedsiębiorstw zobligowanych do raportowania będzie się zwiększać, a w 2026 roku obowiązek będzie dotyczyć już wszystkich spółek działających na terenie Unii Europejskiej. To powoduje, że kwestią tworzenia raportów zaczyna się interesować coraz więcej firm, a temat jest głośny i medialny ze względu na toczącą się kampanię medialną. Jak podkreśla Jacek Łobodziec, Inżynier ds. aplikacji w firmie ifm electronic, zajmującej się produkcją innowacyjnych i specjalistycznych czujników przemysłowych:

– Wszyscy wiemy, że prędzej czy później przyjdzie nam się zmierzyć z obowiązkiem raportowania pozafinansowego. Więc po co to odkładać? Już teraz powinniśmy się zacząć przygotowywać do realizacji nowych obowiązków, zwłaszcza, że większość z nas na bieżąco podejmuje działania mające na celu poprawę efektywności energetycznej biznesu. Niezależnie od tego, czy są dyktowane oszczędnościami, czy dbałością o środowisko naturalne, działania te się liczą i warto o nich mówić. Raportowanie ESG da nam też lepszy wgląd w to, co dzieje się w firmie i pomoże uporządkować konkretne procesy. –

W służbie zrównoważonego rozwoju

Wspieranie działań na rzecz zrównoważonego rozwoju wymaga stosowania różnorodnych systemów i narzędzi, które pomagają w monitorowaniu, zarządzaniu i redukowaniu negatywnego wpływu na środowisko. To nie tylko systemy zarządzania środowiskowego, takie jak ISO 14001 czy EMAS oraz systemy zarządzania energią ISO 50001, rozmaite platformy do monitorowania i raportowania emisji CO2, ale też systemy do zrównoważonego zarządzania łańcuchem dostaw, które pozwalają przedsiębiorstwom na zbieranie, analizowanie i raportowanie danych na temat przebiegu poszczególnych procesów w ramach łańcucha wartości. Jak podkreśla Jacek Łobodziec:

– Niezależnie od tego, na jaki rodzaj narzędziowego wsparcia się zdecydujemy i jakie procesy w ramach łańcucha dostaw chcemy optymalizować, chodzi o minimalizację wpływu na środowisko, efektywne zarządzanie zasobami i promowanie zrównoważonych praktyk operacyjnych i produkcyjnych, które są tak istotne, aby przybliżyć nas do pożądanego stanu optimum energetycznego. –

W dążeniu do optimum energetycznego

W dążeniu do osiągnięcia najbardziej efektywnego wykorzystania energii, przy jednoczesnym zapewnieniu oczekiwanego poziomu produkcji, komfortu, czy innych usług przychodzi z pomocą zasada optimum energetycznego. Polega ona na znalezieniu optymalnego punktu pomiędzy zużyciem energii a kosztami operacyjnymi, wydajnością procesów oraz wpływem na środowisko – wszystko w taki sposób, by maksymalizować korzyści przy minimalnych nakładach. Jak ją realizować w praktyce? Sposobów jest wiele. To m.in. przeprowadzanie regularnych audytów energetycznych, które pozwalają na zidentyfikowanie, gdzie i jak energia jest wykorzystywana w organizacji oraz gdzie występują straty. To również inwestycje w nowoczesne, bardziej energooszczędne maszyny i urządzenia, które zużywają mniej energii do wykonania tej samej pracy. To też analiza i optymalizacja istniejących procesów produkcyjnych lub operacyjnych pod kątem zużycia energii, która może prowadzić do znaczących oszczędności. Jacek Łobodziec zwraca uwagę na dwa kluczowe obszary działań na drodze do optimum energetycznego:

– Środkiem poprawy efektywności energetycznej jest wdrożenie zaawansowanych systemów zarządzania energią, które automatycznie dostosowują zużycie do aktualnych potrzeb. Takie systemy mogą na przykład regulować oświetlenie i temperaturę w zależności od obecności ludzi czy pory dnia. Nie można też zapominać o konieczności stałego monitorowania zużycia energii i efektów wprowadzanych zmian, które są  kluczowe dla utrzymania i dalszego doskonalenia efektywności energetycznej. Pozwala to na szybką reakcję w przypadku wystąpienia nieoczekiwanych wzrostów zużycia oraz na identyfikację nowych obszarów do optymalizacji. –

Realizując te kroki, organizacje mogą znacznie poprawić swoją efektywność energetyczną, co przynosi korzyści zarówno finansowe, jak i środowiskowe. Jednak należy pamiętać, że środki mające na celu oszczędzanie energii i optymalizację jej zużycia mogą być skuteczne tylko wtedy, gdy szczegółowo znane jest zapotrzebowanie na energię.

Cyfrowa rejestracja zużycia energii

Monitorowanie energii na poziomie produkcji to klucz do bardziej wydajnego, zrównoważonego i przewidującego przyszłość planowania. Cyfrowa rejestracja zużycia energii polega na wykorzystaniu zaawansowanych technologii do dokładnego monitorowania, analizy i zarządzania zużyciem energii w czasie rzeczywistym. Systemy te, często nazywane inteligentnymi licznikami lub systemami zarządzania energią (EMS), wykorzystują cyfrowe technologie do zbierania danych o zużyciu energii elektrycznej, gazu, wody, czy innych nośników energii w domach, budynkach komercyjnych, zakładach przemysłowych i innych obiektach. Przykład zastosowania takich czujników podaje Jacek Łobodziec:

 – Liczniki energii powalają wypracować przykładowo energooszczędne rozwiązania w zakresie kompensacji mocy biernej. Informacje o możliwych prądach biernych można wykorzystać do wdrożenia odpowiednich rozwiązań w zakresie kompensacji mocy biernej, a tym samym uniknąć niepotrzebnych kosztów. W tym celu stosowane są liczniki energii, takie jak na przykład liczniki energii z interfejsem Modbus TCP i moneo RTM, które wykorzystujemy do pomiaru, wizualizacji i analizy energii elektrycznej. –

System moneo RTM od ifm sprawia, że możliwe są pomiary zużycia energii według procesu/obszaru roboczego, centralizacja informacji o zużyciu energii, uzyskanie precyzyjnych wartości zużycia (m.in. zużycia całkowitego, szczytowego, zużycia w czasie w trybie gotowości oraz prądów biernych i wytwarzanej mocy biernej). Możliwe staje się obliczenie kosztu zużycia energii w skalowalnym obszarze, które zwiększa przejrzystość energetyczną, a co za tym idzie świadomość zużycia energii. Przykładowe wdrożenie takiego systemu to wyspa montażowa wykorzystująca zasilanie trójfazowe (L1, L2 i L3). W liniach zasilających zainstalowano trójfazowy licznik energii z interfejsem Modbus TCP. LR Agent umożliwia niezawodny odczyt wymaganych rejestrów Modbus. W moneo RTM wartości są monitorowane i analizowane, a koszty zużycia są natychmiast obliczane. Taki skonfigurowany system umożliwia określenie kosztów obciążenia podstawowego w celu uzyskania środków umożliwiających oszczędności energii. Instalacja wskazuje całkowity pobór mocy, bieżący pobór mocy, aktualne napięcie i moc, bieżące wartości prądów biernych i wytwarzanej mocy biernej. Z kolei opcja „Obliczone wartości” oblicza całkowite i bieżące koszty na żądanie.

Kompleksowe zarządzanie energią w firmie

Kompleksowe zarządzanie energią w firmie to strategia obejmująca szeroki zakres działań mających na celu optymalizację zużycia energii, zmniejszenie kosztów operacyjnych i minimalizację wpływu działalności przedsiębiorstwa na środowisko. Taka strategia wymaga zaangażowania na różnych poziomach organizacji oraz zastosowania różnorodnych narzędzi i metod. Wśród dostępnych na rynku rozwiązań na uwagę zasługuje oprogramowanie moneo od firmy ifm electronic. Wykorzystuje się je do monitowania stanu systemów i oceny zużycia energii, umożliwiając przeprowadzenie oceny w połączeniu z odpowiednimi scenariuszami alarmowania, m.in.: sygnalizacją aktualnego stanu, równoczesnym wyświetlaniem wartości porównawczych z przeszłości, analizą różnych okresów, obserwacją wielu wartości procesowych w tym samym czasie czy korelacją wielu stanów. Takie podejście do zarządzania energią, w którym użytkownicy mają dostęp do wszystkich zmierzonych danych, analiz i alarmów z dowolnego miejsca i w dowolnym czasie gwarantuje, że decyzje są oparte na wiarygodnych i prawdziwych danych. Wszelkie informacje i funkcje ze środowiska produkcyjnego można sprawdzać i obsługiwać bezpiecznie z dowolnego miejsca na świecie, a informacje o usterkach są przesyłane niezwłocznie za pomocą wiadomości SMS lub poczty elektronicznej.

Energochłonne operacje to potencjał do największych oszczędności

W zrealizowanych przez ifm projektach udowodniono, że energochłonne operacje mogą przynieść olbrzymie oszczędności energii. Jednym z przykładów jest firma Ramaplast z branży tworzyw sztucznych, która wdrożyła ofensywny system zarządzania energią, aby być dobrze przygotowaną na przyszłość. Gianluca Stella z Ramaplast tak opisuje projekt realizowany wspólnie z ifm:

– Nasz projekt to system monitorowania elektrociepłowni i innych procesów produkcyjnych. Koncentruje się na nośnikach energii, aby opracować system optymalizacji wytwarzania energii i minimalizacji przestojów w instalacji. Polega na monitorowaniu chłodnic, sprężarek, pomp absorberów, zaworów i silników spalinowych z wykorzystaniem technologii od ifm. –

Firma Ramaplast zdecydowała się na wdrożenie sprawdzonej, elastycznej i skalowalnej technologii. Wybrany został pierścień światłowodowy, sieć AS-i dla napędów i sprzężenia zwrotnego od siłowników, jak również IO-Link dla czujników. Modyfikacja całego systemu monitorowania i dystrybucji energii była dobrze przemyślaną podstawą do połączenia w sieć całego zakładu produkcyjnego. Ten nowy system całkowicie zmienił sposób pracy w Ramaplast oraz umożliwił lepsze zarządzanie formami energii w firmie. Jeszcze kilka lat temu, osiągnięcie tak wysokiego stopnia kontroli i monitorowania poziomu energii nie byłoby możliwe. Obecnie, innowacyjne rozwiązania systemowe pozwalają firmom, takim jak Ramaplast, realizować wyznaczone cele w zakresie zarządzania energią. Zaawansowane technologie są w stanie znacznie poprawić ich efektywność energetyczną, co przynosi korzyści zarówno finansowe, jak i środowiskowe. To konkretne działania, oparte na konkretnych systemach i wspierane fachową wiedzą konkretnych ludzi są w stanie przybliżyć firmy do tak pożądanego stanu optimum energetycznego.