Blockchain bazuje na użyciu rozproszonych baz danych, w których przechowywane są zakodowane informacje o transakcjach pomiędzy podmiotami na rynku. Dane o każdej kolejnej są szyfrowane wraz ze stemplem czasowym, tworząc w bazie nowy blok. W procesie tym uwzględniany jest również "odcisk" poprzedniego bloku oraz potwierdzenie ze strony innych uczestników rynku, co w efekcie tworzy łańcuch będący de facto dużym rejestrem informacji. Ponieważ taka baza jest publiczna i istniejąca w wielu instancjach, nie ma możliwości zmiany danych historycznych, gdyż byłoby to widoczne we wszystkich blokach następujących po tym zmienionym.
O przełomowości rozwiązania świadczy możliwość zapewniania wysokiego poziomu zaufania pomiędzy stronami rynku bez istnienia pośrednika w postaci firmy czy instytucji. Pozwala to na zawieranie tzw. "smart contracts" i bezpieczną współpracę dowolnych podmiotów, przy czym gwarantem jest cały rynek, a więc inni posiadacze rozproszonej bazy danych. Aplikacje oparte na technologii rozproszonych rejestrów znalazły już zastosowania w branży finansowej, IT, w ochronie danych, transporcie oraz energetyce, zaś MarketsandMarkets ocenia, że wartość związanego z nimi rynku wzrośnie w okresie 2016-2021 z 200 mln do blisko 2,5 mld dolarów.
Blockchain trafił na podatny grunt również w przemyśle. Pozwala on na gwarantowanie oryginalności wyrobów, zwiększanie bezpieczeństwa transakcji, weryfikację płatności czy walidację produktów w całym łańcuchu dostaw. Ostatnie z zagadnień jest najbardziej znaczące, bowiem logistyka w przemyśle jest rozbudowana i wymaga zapewniania transparentności. Dzięki wpisywaniu do rozproszonej bazy zaszyfrowanych potwierdzeń kolejnych czynności dostawców i pośredników, możliwe jest gromadzenie wiarygodnych informacji o pochodzeniu praktycznie każdego produktu i jego trasie od fabryki do klienta.
Omawianą technologię testuje m.in. amerykańska sieć supermarketów Wal-Mart, a także duńska firma transportowa Maersk. Korzysta ona z cyfrowej kontroli wszystkich etapów transportu kontenerów i używa blockchaina do zarządzania globalną logistyką. Przedsiębiorstwo monitoruje też, używając do tego urządzeń IoT, parametry transportu towarów, przy czym wyniki są przechowywane również w rejestrach blockchain.
Zagadnieniem powiązanym ze śledzeniem produktów jest gwarantowanie ich oryginalności (ocenia się, że w naszej branży nawet 10% dostarczanych globalnie wyrobów jest podrabianych). W rozwiązaniu z rozproszonymi bazami danych zapisywane są unikalne identyfikatory produktów wraz z atrybutami, które są aktualizowane przez kolejnych pośredników. Tworzy to pełną dokumentację historii towaru i gwarantuje jego oryginalność. Do wdrożenia takiego rozwiązania wystarczą skanery kodów QR, oprogramowanie działające w chmurze i dostęp do Internetu w kolejnych punktach łańcucha dostaw.
Trzecim z ciekawych zastosowań blockchaina jest jego użycie w produkcji addytywnej. Wymaga ona współdzielenia modeli 3D pomiędzy firmami zlecającymi wytwarzanie a specjalizowanymi usługodawcami. W tym przypadku użycie tradycyjnych metod przesyłu plików stwarza niebezpieczeństwo kradzieży własności intelektualnej, dodatkowo też twórcy projektów 3D nie mają wiedzy o ich rzeczywistym wykorzystaniu. Blockchain pozwala tworzyć i przechowywać odpowiednie informacje, a także wdrażać systemy mikropłatności na rzecz autorów modeli. Warto dodać, że rozwiązania takie jak omawiane są już dostępne - np. od firmy Wipro, i obejmują one architektury wzorcowe oraz technologie bazujące na chmurach obliczeniowych.
Potencjał rynkowy technologii blockchain jest ogromny i niektórzy jej zwolennicy twierdzą, że przeniesie nas ona z epoki "Internetu informacji" do "Internetu wartości". Podobnie jak inne nowości, takie jak sztuczna inteligencja, również blockchain może zrewolucjonizować wiele branż. Warunkiem jest stworzenie rozwiązań na tyle bezpiecznych, aby mogły one stać się ogólnie przyjętymi standardami. Jesteśmy obecnie na początku drogi, jednak lada moment pojawią się tu nowe modele biznesowe, których podstawę stanowiła będzie technologia rozproszonych rejestrów.
Zakup akcji bez maklera? Ubezpieczenia bez podpisywania umowy z towarzystwem ubezpieczeniowym? A może gwarancja oryginalności produktów bez firm certyfikujących? Chociaż dzisiaj trudno sobie to wyobrazić na wielką skalę, sądzę że za kilka lat firmy będą korzystały z blockchaina podobnie jak dzisiaj używają one cyfrowych podpisów czy poczty elektronicznej.
Zbigniew Piątek
