Nowoczesne oświetlenie przemysłowe w górnictwie

Stosowanie oświetlenia w celu uwidocznienia miejsc i obiektów decyduje nie tylko o tym, jak widzimy otoczenie, ale też jak się w nim czujemy. Aby oświetlenie spełniało swoją rolę, niezbędne jest zastosowanie odpowiednich opraw, które powinny również sprostać wymogom stawianym przez środowisko kopalniane.

WYMOGI WZGLĘDEM URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH

Podziemne warunki pracy narzucają wszystkim urządzeniom elektrycznym specjalne potrzeby związane przede wszystkim z konstrukcją, lecz także z bezpieczeństwem użytkowania. Problem tym mocniej dotyczy oświetlenia, ponieważ jest ono podstawą funkcjonowania nie tylko maszyn i załogi, ale również obiektu jako całości.

Normy precyzujące wymagania techniczne dotyczące oświetlenia podstawowego to przede wszystkim:

• PN-EN 124646-1:2004 - oświetlenie miejsc pracy,
• PN-71/E-02034 - oświetlenie elektryczne,
• PN-84/E-02035 - urządzenia elektroenergetyczne i ich oświetlenie,
• PN-84/E-02033 - oświetlenie wnętrz światłem elektrycznym.

Podobny zestaw norm dotyczy też oświetlenia awaryjnego. Podstawową sprawą w przypadku opraw oświetleniowych stosowanych pod ziemią jest posiadanie przez nie certyfikatu ATEX odnoszącego się do kategorii I tzw. grupy metanowej. Dopuszczenie to zapewnia bardzo wysoki poziom bezpieczeństwa i pozwala na pracę ciągłą wszędzie tam, gdzie atmosfera wybuchowa występuje stale.

OŚWIETLENIE PRZENOŚNE

Najpowszechniej stosowanymi oprawami oświetleniowymi przez załogę kopalni są lampki na kask bądź inny rodzaj oświetlenia roboczego, które z racji swojej mobilności i wygody w użytkowaniu są bardzo popularne. Lekkie, przenośne i łatwe w obsłudze (możliwość doładowania poza strefą Ex) świetnie spisują się w służbach utrzymania ruchu, serwisowych i jako wyposażenie indywidualne.

Jedną z praktyk jest stosowanie akumulatorów wspólnie z lampkami, co wydłuża czas pracy, ale jest nieco kłopotliwe; druga z kolei preferuje stosowanie bezprzewodowych lampek LED, które na baterii mogą pracować 6?8 godzin.

OŚWIETLENIE STACJONARNE

Jeśli chodzi o oświetlenie stacjonarne przeznaczone do grupy I, to wymagania stawiane konstrukcjom opraw praktycznie eliminują tworzywa sztuczne. Co prawda zapowiada się zmiana dopuszczająca tego rodzaju materiały, lecz wciąż najbardziej powszechne wykonania to korpusy ze stali nierdzewnej lub odlewy żeliwne, a klosze - szkło borokrzemowe, które charakteryzuje się wyższą wytrzymałością mechaniczną i termiczną niż typowe kwarcowe. Taka budowa umożliwia pracę w najtrudniejszych warunkach oraz odporność na uszkodzenia wynikłe z normalnej pracy górników.

WYKORZYSTANIE OŚWIETLENIA LED

Górnictwo to obszar, gdzie z powodzeniem stosować można nowoczesne źródła światła. O ile w przypadku oświetlenia przenośnego nowoczesne diody LED nikogo nie dziwią i rzeczywiście znajdują szerokie praktyczne zastosowanie, o tyle oprawy montowane na stałe często nadal jeszcze korzystają ze źródeł "tradycyjnych" jak metalohalogenkowe, wyładowcze, halogenowe czy wręcz lampy sodowe.

Wiąże się to głównie z ciągle jeszcze wysoką ceną inwestycji początkowej jaką jest zastąpienie oświetlenia nie-LED oświetleniem diodowym, a także pewnymi ograniczeniami związanymi z siecią zasilającą (źródła LED są bardzo wrażliwe na "zanieczyszczenia" w sieci EE) oraz mocą (trudności z doborem zamienników dużej mocy).

Jakkolwiek więc górnictwo stanowi dosyć hermetyczną branżę, to stopień nasycenia diodami LED w oprawach oświetleniowych używanych pod ziemią będzie wzrastał, co spowodowane będzie nieustannie spadającymi cenami ze względu na ciągły rozwój technologii płytek krzemowych i wydajności samych modułów. Zmiana w świadomości użytkowników również jest istotna, ponieważ coraz większa liczba osób zatrudnionych w przemyśle górniczym przekonuje się do wysoko wydajnych, żywotnych i praktycznych źródeł światła.

Dominik Kowalczyk
Dacpol Sp. z o.o.
www.dacpol.eu