Bezpieczne pozyskiwanie. Bezpieczne przechowywanie. Bezpieczne przetwarzanie. Zdrowi pracownicy.

WYZWANIE

Konsumenci oczekują zdrowego i bezpiecznego jedzenia, a pracodawcy w przemyśle spożywczym chcą chronić swoich ludzi przed szkodliwymi czynnikami. Pozyskiwanie, transport i przechowywanie surowców, procesy przygotowawcze oraz wytwórcze i wreszcie pakowanie: każdy etap procesu tworzenia wartości w przemyśle spożywczym ma własną specyfikę.

W tej branży stosowanych jest wiele bardzo zróżnicowanych procesów, jak choćby gazowanie zbóż, chłodzenie za pomocą amoniaku, produkcja napojów z wykorzystaniem kwasu węglowego czy praca w przestrzeniach ograniczonych (np. przy serwisowaniu i czyszczeniu zbiorników).

Z tego względu firmy działające w przemyśle spożywczym muszą zmagać się z wieloma rodzajami ryzyka. Jeśli ryzyko jest znane, specjaliści odpowiedzialni za bezpieczeństwo mogą je oszacować, a następnie wdrożyć właściwe środki ostrożności. Rodzaj podejmowanych działań zależy od etapu procesu przetwarzania - konieczne może być użycie urządzeń monitorujących stężenie gazów czy wykrywających gazy, sprzętu do ochrony dróg oddechowych, a także kombinezonów chroniących przed toksycznymi środkami czyszczącymi i dezynfekującymi.

RODZAJE RYZYKA

Należy rozpoznać, nazwać, ocenić i zminimalizować ryzyko właściwe dla danego zakładu i procesu. Każda część branży i każdy etap produkcji wiąże się ze specyficznymi zagrożeniami dla zdrowia pracowników i bezpieczeństwa zakładu.

Codziennie pracownicy zbierający i przetwarzający zboże są narażeni na działanie pyłu, który szkodliwie wpływa na ich układ oddechowy. Bezpośrednie wdychanie pyłu przez dłuższy czas może prowadzić do przewlekłych lub śmiertelnych chorób oddechowych, jak astma czy pylica płuc. W przemyśle mięsnym trzeba unikać kontaktu z chorobotwórczymi mikroorganizmami.

Z tego względu stosowane są tam bardzo silne środki czyszczące i dezynfekujące, które w przypadku nieprawidłowego użycia stwarzają duże zagrożenie dla zdrowia. Źródłem dodatkowych problemów są toksyczne środki chłodzące, np. amoniak. Ponadto niektóre procesy, jak praca w ograniczonych przestrzeniach, wymagają zastosowania specjalnych środków ostrożności.

ROZWIĄZANIE

Dobra wiadomość: można zapewnić niezawodną ochronę przed wypadkami w miejscu pracy, zdarzeniami powodującymi wstrzymanie produkcji oraz całkowitymi lub częściowymi stratami wyprodukowanych towarów. Należy tylko dokonać oceny ryzyka w danym zakładzie oraz opracować skuteczne procesy i procedury chroniące przed takimi sytuacjami.

Ocena pozwala następnie wybrać odpowiednie systemy ostrzegające o obecności gazu, urządzenia monitorujące, wyposażenie ochrony osobistej oraz sprzęt ucieczkowy i ratunkowy. Poprawa bezpieczeństwa procesów roboczych wymaga też właściwego obchodzenia się z toksycznymi środkami czyszczącymi i dezynfekującymi, umiejętnej obsługi urządzeń oraz intensywnych szkoleń zawodowych.

Dräger wspiera swoich klientów, dostarczając produkty idealnie dobrane pod kątem zakładu i zatrudnianych pracowników. Nasza oferta wychodzi naprzeciw bardzo zróżnicowanym potrzebom klientów z branży spożywczej.

MAGAZYNOWANIE W WARUNKACH CHŁODNICZYCH

Już od ponad stu lat amoniak jest powszechnie wykorzystywany jako środek chłodniczy. Jest bardzo wydajny; wystarczy użycie niewielkiej ilości tej substancji. W normalnych warunkach pracy amoniak jest też względnie bezpieczny. Jego nieplanowane uwolnienie grozi jednak zatruciem oraz może doprowadzić do wybuchu lub pożaru.

Amoniak (NH₃) wydajnie chłodzi surowce oraz produkty i półprodukty powstające w przemyśle spożywczym. Jeżeli cały proces przebiega bezproblemowo, ludziom i zakładowi nie grozi niebezpieczeństwo. Jeśli jednak zużycie, korozja lub ludzki błąd doprowadzą do wycieku, szybko mogą pojawić się zagrożenia dla życia personelu i innych ludzi.

Amoniak jest substancją toksyczną i wchodzi w reakcję z tlenem, tworzy wybuchową mieszaninę. Stacjonarny system detekcji gazu natychmiast wykrywa graniczne stężenia amoniaku w obszarze produkcyjnym i uruchamia alarm. Pozwala to wdrożyć środki zaradcze i plany ewakuacji.

Nasycanie dwutlenkiem węgla to sprawdzona metoda wydłużania terminu ważności napojów. Dwutlenek węgla (CO₂) dodawany pod dużym ciśnieniem do mocno schłodzonych napojów nadaje im przyjemny posmak. Pracownicy, którzy kontrolują i monitorują proces nasycania dwutlenkiem węgla, mogą być narażeni na duże stężenia CO₂, gdy dojdzie do wypadku.

Dwutlenek węgla jest bezbarwny i nie ma zapachu, dlatego jego wyciek można przeoczyć, co grozi utratą przytomności, a nawet śmiercią. Ten gaz jest cięższy od powietrza, dlatego zwykle gromadzi się przy podłodze. Procesy produkcyjne wykorzystujące CO₂ wymagają zatem stałego monitorowania za pomocą stacjonarnych systemów detekcji gazu.

GAZOWANIE I PRZETWARZANIE ZBOŻA

Obecnie zboża często są zbierane daleko od zakładu przetwórczego. Pozyskane surowce trzeba chronić przed owadami, grzybami i zepsuciem, zwłaszcza podczas transportu międzykontynentalnego. Toksyczne chemikalia i gazy służące do walki ze szkodnikami mogą być niebezpieczne dla zdrowia pracowników.

Muszą oni unikać bezpośredniego kontaktu z tymi substancjami oraz ich wdychania. Osobisty detektor gazu może poinformować pracownika, która substancja niebezpieczna znajduje się w powietrzu. Stopień wymaganej minimalnej ochrony zapewnianej przez niezależny aparat oddechowy uzależniony jest od rodzaju stosowanej substancji.

Podczas przetwarzania zbóż konieczna jest też skuteczna ochrona przed cząsteczkami pyłu. Zastosowanie znajdują tu zarówno urządzenia zależne, jak i niezależne od powietrza otoczenia.

PRACA W PRZESTRZENIACH OGRANICZONYCH

W przemyśle spożywczym często wymagane jest wchodzenie do ciasnych zbiorników i silosów, np. w celu wymiany wsadu, konserwacji czy kontroli. Nieprzestrzeganie procedur bezpieczeństwa, niefrasobliwość i awarie mogą prowadzić do licznych zagrożeń. Ograniczone przestrzenie i zbiorniki to miejsca obarczone podwyższonym ryzykiem wypadku.

Charakteryzują się one m.in. wąskimi i nielicznymi drogami dostępu i ucieczki, ścianami całkowicie lub prawie całkowicie pozbawionymi otworów, niewielką wysokością i ograniczonym przepływem powietrza. Występujące tam zagrożenia, mogące prowadzić do utraty przytomności i śmierci, to choćby brak tlenu spowodowany reakcjami chemicznymi czy wdychanie toksycznych substancji.

Stosowanie sprzętu bez ochrony przeciwwybuchowej może też doprowadzić do eksplozji. Ponadto brak ochrony przed substancjami toksycznymi może przynieść przyszłe konsekwencje w postaci nowotworów i chorób układu oddechowego. Niestety często tak właśnie wygląda codzienna praca osób czyszczących zbiorniki.

Pomiary atmosfery dokonywane przed wejściem do zbiornika lub przestrzeni ograniczonej są ważnym środkiem zapobiegającym wypadkom i uszkodzeniom. Stosowanie środków ochrony osobistej zwiększa poczucie bezpieczeństwa pracowników oraz ich faktyczne bezpieczeństwo.

CZYSZCZENIE I DEZYNFEKCJA

Produkcja żywności i napojów jest regulowana przepisami służącymi zachowaniu higieny. Dokładne czyszczenie i dezynfekcja obszarów produkcyjnych to ważna kwestia dla firm z tej branży. Szczególny nacisk kładzie się na usuwanie chorobotwórczych mikroorganizmów za pomocą środków chemicznych, jak alkohol, aldehydy czy podchloryn sodu.

Substancje tradycyjnie wykorzystywane do dezynfekcji obejmują toksyczne gazy, jak nadtlenek wodoru (H₂O₂), ozon (O₃), chlor (CI₂) i dwutlenek chloru (ClO₂). Niezawodne wyposażenie ochrony osobistej pozwala zapobiec jakiejkolwiek styczności pracowników z tymi substancjami lub przynajmniej ograniczyć kontakt do dopuszczalnych wartości narażenia zawodowego.

Dräger Safety Polska Sp. z o. o.

Artykuł z zasobów prasowych firmy Dräger.