Czym jest bliźniacza transformacja?
Koncepcja łączy dwa strategiczne kierunki: transformację cyfrową i zieloną. Jej fundamentem jest wizja Unii Europejskiej osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku. Została ukształtowana przez inicjatywy takie jak Europejski Zielony Ład czy Europejska Strategia Cyfrowa, a następnie wpisana w Model Wzrostu UE, który traktuje oba procesy jako jedną, zintegrowaną zmianę.
Cele klimatyczne, jak neutralność emisyjna do 2050 r., są praktycznie nieosiągalne bez ogromnych inwestycji w sztuczną inteligencję (AI), Internet Rzeczy (IoT), dane w czasie rzeczywistym, inteligentne sieci i infrastrukturę chmurową. Według szacunków UE, aby zrealizować te cele, potrzeba dodatkowych 520 mld euro rocznie, z czego 390 mld euro przeznaczonych na dekarbonizację sektorów takich jak energetyka. Z kolei po stronie cyfrowej, 125 mld euro rocznie ma wspierać rozwój półprzewodników, cyberbezpieczeństwa, komputerów kwantowych i AI.
Bliźniacza transformacja to jednak nie tylko technologia i klimat. To również zmiana całej gospodarki w kierunku większej produktywności, odporności, zrównoważenia i inkluzywności społecznej. Została powiązana z Europejskim Filarem Praw Socjalnych i przewiduje środki na przekwalifikowanie, podnoszenie kompetencji i wsparcie pracowników.
Dlaczego bliźniacza transformacja nabiera znaczenia właśnie teraz?
Rosnące tempo zmian klimatycznych oraz coraz ostrzejsze regulacje prawne powodują, że przedsiębiorstwa muszą szybciej wdrażać rozwiązania wspierające zarówno cyfryzację, jak i zrównoważony rozwój. Europejski Zielony Ład, Dyrektywa CSRD czy standardy ESG czynią raportowanie działań środowiskowych i społecznych obowiązkowym elementem strategii biznesowych. Jednocześnie wysokie koszty energii, globalna konkurencja i niedobór specjalistów wymuszają na firmach rewizję dotychczasowych modeli działalności – od zarządzania łańcuchami dostaw po efektywność energetyczną.
Według danych Światowego Forum Ekonomicznego (WEF), cyfrowe technologie mogą przyczynić się do redukcji emisji nawet o 20% w sektorach wysokoemisyjnych, takich jak hutnictwo, produkcja cementu czy transport. Dla branż energochłonnych bliźniacza transformacja staje się zatem nie tylko kierunkiem rozwoju, ale także koniecznością rynkową.
Od haseł do efektów
Przykłady pokazują, że cyfryzacja i automatyzacja mogą realnie wspierać cele środowiskowe.
- Carlsberg Srbija: browar wdrożył platformę automatyzacji od COPA-DATA, uzyskując monitoring w czasie rzeczywistym i automatyzację procesów. Efekty: oszczędność pary o 5,9%, wody o 4,5%, redukcja emisji CO₂ o 9,6% oraz spadek zużycia energii o 2,5%.
- Projekt Destination Earth (UE): tworzenie cyfrowego bliźniaka planety do modelowania scenariuszy klimatycznych przy użyciu AI i danych. Wpływa już na decyzje dotyczące odporności upraw czy reagowania na katastrofy naturalne.
Cyfrowe platformy odgrywają tu kluczową rolę – nie tylko w automatyzacji, lecz także w integracji systemów, bezpiecznym dostępie do danych w czasie rzeczywistym i mierzeniu efektów transformacji.
Wyzwania i ryzyka
Mimo sukcesów, bliźniacza transformacja często zatrzymuje się na poziomie prezentacji. Pojawia się ryzyko „tech-washingu”, czyli skupiania się na technologii kosztem głębszych, systemowych zmian.
Eksperci ostrzegają przed pomijaniem problemów takich jak utrata bioróżnorodności, degradacja gleb czy niedobór wody, ponieważ nie mieszczą się one w agendzie technologicznej. Z kolei badania Komisji Europejskiej (JRC) wskazują na ryzyko pogorszenia sytuacji pracowników – automatyzacja zwiększa wydajność, ale bez inwestycji w szkolenia grozi marginalizacją części siły roboczej. Nieprecyzyjne wskaźniki (KPI) i brak długofalowej strategii dodatkowo osłabiają efekty.
Intencje a rzeczywista transformacja
Bliźniacza transformacja nie jest pustym hasłem, ale nie zadziała bez konsekwentnych działań. Wymaga inwestycji w platformy, infrastrukturę danych, ludzi i procesy. Firmy, które podchodzą do niej poważnie, już teraz obserwują korzyści: niższe koszty energii, lepsze wyniki ESG, większą odporność na kryzysy i atrakcyjność na rynku pracy.
Dobrze przeprowadzona transformacja to szansa na unowocześnienie biznesu i redukcję wpływu na środowisko. Zaniedbanie jej lub traktowanie powierzchownie – to stracona okazja na trwałą zmianę.
Źródło: COPA-DATA
Więcej na www.copadata.com
