Komponenty sterowniczo-sygnalizacyjne do paneli i maszyn

Trzy duże grupy produktów

Na pierwsze z omawianych w raporcie produktów składa się kilka rodzajów urządzeń panelowych umożliwiających pomiary i wizualizację, ew. też regulację i rejestrację różnorodnych wielkości elektrycznych oraz nieelektrycznych. Są to w większości standaryzowane pod względem wymiarów zewnętrznych moduły z wyświetlaczami LED lub LCD. Podstawowymi produktami są tu wskaźniki tablicowe, które pozwalają na wizualizacji różnych wartości mierzonych, ew. też mają podstawowe funkcje alarmowania i możliwości prostego sterowania. Drugą z podgrup stanowią regulatory jedno- i wielokanałowe oraz proste sterowniki procesowe. Umożliwiają one kontrolowanie wartości na wyjściach w zależności od zmian parametrów wejściowych, za co zwykle odpowiada wbudowany regulator typu PID. Trzecia podgrupa to rejestratory – obecnie typowo w wersjach cyfrowych, które zapewniają dodatkowe funkcje związane z możliwościami analizy danych. Udziały tych urządzeń w rynku są dosyć stałe – statystykę z tym związaną przedstawiono na rys. 1.

 

Rys. 1. konNajczęściej dostarczane przez lokalne firmy urządzenia tablicowe

Drugą z grup tworzy osprzęt sterowniczo-sygnalizacyjny. Obejmuje to produkty do maszyn i urządzeń, szaf oraz paneli sterowniczych, które służą do włączania, przełączania i sterowania pracą różnorodnych systemów. Takimi są m.in. niewielkie gabarytowo przełączniki, przyciski, lampki, a także klawiatury i pokrewne produkty. Zaliczyć tu można również kasety sterownicze, których tradycyjnymi aplikacjami są suwnice, podnośniki i im podobne.

Ostatnią grupą są sygnalizatory świetlno-dźwiękowe. Takimi są lampy sygnalizacje oraz sygnalizatory dźwiękowe, które występują w różnych kształtach, z różnymi rodzajami źródeł światła i dźwięku, jako konstrukcje samodzielne i zintegrowane, a także wersjach specjalnych – np. do stref zagrożonych wybuchem czy o wysokiej odporności mechanicznej i środowiskowej. Szczególnym rodzajem sygnalizatorów są wieże świetlne. Są to popularne produkty szczególnie w branży maszynowej i przemyśle, które składają się z jednego lub kilku (zwykle wielokolorowych) elementów sygnalizacyjnych montowanych na wspólnym maszcie. Elementami wież świetlnych mogą też być moduły dźwiękowe. Służą one do informowania obsługi o stanie pracy maszyn, przestojach spowodowanych awariami czy koniecznością uzupełnienia materiałów, itd. Produkty te oferowane są w wersjach gotowych oraz jako elementy modułowe, które mogą być składane zgodnie z potrzebami klientów, a także łatwo rekonfigurowane.

Zastosowania w przemyśle i poza nim

Zastosowania omawianych w raporcie produktów niewątpliwie przenikają się i dotyczą w dużej mierze podobnych aplikacji. Wskaźniki panelowe, regulatory i rejestratory wykorzystywane są najczęściej tam, gdzie wymagane są pomiary i wizualizacja wartości temperatur, ciśnienia i innych wielkości fizycznych. Typowym obszarem ich użycia w przemyśle jest też kontrola procesów ciągłych i pracy różnych systemów, gdzie konieczna jest regulacja i sterowanie urządzeniami. Ważnym aplikacjami są też te związane z maszynami oraz systemami kontroli procesów dyskretnych. Może to dotyczyć różnych wielkości fizycznych, ale też np. wskazywania prędkości obrotowej silnika, liczby wytworzonych produktów, czasu pracy, itd. W takich przypadkach rzadziej korzysta się z funkcjonalności w zakresie sterowania, gdyż za to odpowiedzialne są zazwyczaj układy ze sterownikami PLC. Liczy się natomiast, oprócz lokalnego wyświetlania, możliwość przetwarzania i przesyłania danych do systemu nadrzędnego.

Urządzenia tablicowe używane są naturalnie też poza przemysłem – przykładowo w energetyce. W takich aplikacjach popularne są zarówno mierniki tablicowe, jak też wersje do montażu na szynie DIN. Dodatkowo istnieje cały czas zapotrzebowanie na mierniki wskazówkowe, np. w ciepłownictwie, przemyśle spożywczym czy systemach przesyłowych.

Przemysł pozostaje również największym odbiorcą przełączników, przycisków oraz klawiatur. Zaliczyć tu można sektor maszynowy (OEM), a także zastosowania związane z wytwarzaniem i przetwarzaniem surowców oraz produkcją towarów. Z omawianych produktów korzystają prefabrykatorzy tablic rozdzielczych i szaf sterowniczych, w zestawieniu odbiorców znalazło się też m.in. wojsko, energetyka oraz motoryzacja. Odrębnym obszarem rynku jest ten związany z klawiaturami, bowiem produkty te występują w kilku rodzajach. Mogą być to zarówno wersje samodzielne, standardowe do montażu pulpitowego i integracji w maszynach, jak też przeznaczone do stosowania w różnorodnych urządzeniach elektrycznych i elektronicznych, medycznych czy też konsumenckich. W ostatnim z przypadków często wytwarzane są na zamówienie zgodnie ze specyfikacją odbiorcy.

Produkty należące do trzeciej z grup, a więc sygnalizatory świetlne i dźwiękowe, wykorzystywane są w przemyśle i różnych branżach poza nim – np. w handlu, budownictwie czy sektorze morskim. Urządzenia te służą do sygnalizacji stanu pracy instalacji technologicznych, bram, urządzeń, wind i podnośników, instalowane są na maszynach i stanowią elementy różnych systemów ostrzegania. Branża produkcyjna nabywa sygnalizatory zarówno na potrzeby modernizacji i serwisu, jak też do produkcji nowych urządzeń i maszyn. W tym przypadku jest ono też najczęstszym odbiorcą wież sygnalizacyjnych.

 

Rys. 2. Najczęstsze zastosowania wskaźników, regulatorów i rejestratorów

Jeżeli chodzi o zastosowania poza przemysłem, to powiązane są one z budynkami, różnego rodzaju obiektami oraz aplikacjami infrastrukturalnym i transportem. Sygnalizatory wykorzystywane są tu m.in. jako oświetlenie przeszkodowe, elementy instalacji ppoż. i systemów informacyjnych. Kolejne z kategorii dotyczą zastosowań w handlu oraz pojazdów i logistyki. Do tego dochodzi wykorzystanie sygnalizatorów związane z transportem lotniczym i morskim oraz aplikacje specjalne i wojskowe.

W raporcie publikujemy kilka statystyk związanych z aplikacjami omawianych produktów. Zostały one przedstawione na rysunkach: 2. (zastosowania wskaźników, regulatorów i rejestratorów), 3. (osprzętu sterowniczo-sygnalizacyjnego) oraz 4. (sygnalizatorów świetlnych i dźwiękowych).

 

Rys. 3. Najważniejsze aplikacje osprzętu sterowniczo-sygnalizacyjnego

 

Rys. 4. Obszary najczęstszego wykorzystania przez polskich odbiorców urządzeń sygnalizacyjnych

Krótko o wymogach klientów

W statystykach dotyczących preferencji zakupowych polskich odbiorców do najważniejszych wymogów stawianych omawianym produktom zaliczają się: dobra cena, wysoka jakość wykonania, odpowiednie parametry techniczne, a także: marka producenta, dokładność pomiarów (dla wskaźników) oraz marka i kompletność asortymentu (dla osprzętu). Ważna jest też trwałość, często też odporność na narażenia mechaniczne i środowiskowe. Wymogi te stawiane są produktom profesjonalnym, przemysłowym, a do takich niewątpliwie zaliczane są te omawiane. Uśrednienia odpowiedzi klientów określone na podstawie badania ankietowego zestawiono na rys. 5 (urządzenia tablicowe i osprzęt sterowniczo-sygnalizacyjny) oraz na rys. 6 (sygnalizatory świetlne i dźwiękowe).

 

Rys. 5. Najważniejsze dla klientów cechy urządzeń tablicowych oraz osprzętu sterowniczo-sygnalizacyjnego

 

Rys. 6. Najważniejsze dla klientów cechy sygnalizatorów świetlnych i dźwiękowych

Należy przy tym zauważyć, że podobnie jak różne są zastosowania omawianych w raporcie urządzeń, tak też na różne ich cechy zwracają uwagę klienci. Przykładowo dla części odbiorców wytwarzających urządzenia oraz maszyny liczy się przede wszystkim jak najlepsza cena, zaś dla większych odbiorców urządzeń tablicowych istotne może być może być użycie zunifikowanych komponentów pochodzących od jednego dostawcy. Z kolei w przypadku sygnalizatorów ważne mogą być też m.in. odporność środowiskowa, możliwość modułowego zestawiania przez klientów, dostępność wersji specjalizowanych, czy nawet design. Każda aplikacja może być inna, stąd też prezentowane statystyki należy traktować jedynie jako przybliżenie oraz uśrednienie.

Pandemia i rynek

Wraz z tym jak kończy się pandemia COVID-19, można też krótko podsumować jej wpływ na omawiane branże. Zapytaliśmy o to respondentów, a więc dostawców każdej z omawianych w raporcie grup produktów. Większość odpowiedzi – i to w każdym z przypadków – wskazywała na niewielki, nieznaczący lub ew. umiarkowany wpływu pandemii na biznes. Jeżeli już miały miejsce problemy, to raczej na samym początku, w 2020 roku, ew. też w ostatnich miesiącach. Te pierwsze miały związek z niepewnością na rynku, zaś bieżące wynikały z niskiej dostępności oraz wyższych cen komponentów elektronicznych i surowców. Biorąc jednak pod uwagę wzrosty w 2021 roku, zmiany netto w ostatnich dwóch latach były in plus. Również dzisiejsze oceny koniunktury w każdej z branż są zdecydowanie korzystne (rys. 7).

 

Rys. 7. Oceny koniunktury w omawianych branżach

Jeżeli chodzi o oszacowania wartości rynku, to podawaliśmy je praktycznie w każdym z dotychczasowych raportów publikowanych w APA i na stronie automatykab2b.pl, co daje możliwość porównania bieżących wyników z historycznymi oraz wskazania trendów rynkowych.

W zeszłej dekadzie wartość krajowego rynku wskaźników, regulatorów oraz rejestratorów oceniana była na kwoty średnio od 35 do 50 mln zł rocznie. Tym razem, tj. wiosną 2022, respondenci oszacowali wartość tego sektora na średnio 40‒50 mln zł, a więc bardzo podobnie. Z kolei branża związana z produkcją i dystrybucją przełączników, przycisków, lampek oraz kaset i klawiatur przemysłowych to rynek o wartości kilkudziesięciu milionów złotych rocznie. W tym przypadku wartości historyczne wynosiły średnio od 40 do 65 mln zł. W bieżącym badaniu średnia jest nieco niższa – wynosi 35 mln zł, zaś najczęstsze szacunki podawane przez respondentów to wartości od 20 do 60 mln zł.

Najmniejszy z rynków związany jest z sygnalizatorami świetlnymi i dźwiękowymi. W tym przypadku dotychczas pytaliśmy respondentów o osobne oszacowanie każdej z grup i pojawiały się tu wartości kilku, góra 12‒14 mln zł rocznie. W 2022 roku średnia odpowiedzi wyniosła 12 mln zł rocznie dla sygnalizatorów świetlnych i 11 mln zł dla dźwiękowych, co wpisuje się we wcześniej prezentowane statystyki.

Dostawcy i popularne marki

W raportach APA poświęconych omawianej tematyce regularnie prezentowaliśmy typowo po 30 firm, czym od lat były to w dużej części te same przedsiębiorstwa. W tej grupie znajdują się zarówno producenci lokalni i oddziały firm zagranicznych, jak też dystrybutorzy specjalizowani i katalogowi. Asortyment produktów dostępnych na rynku jest również przekrojowy i obejmuje zarówno wyroby markowe, zazwyczaj pochodzenia zachodnioeuropejskiego, jak też dalekowschodnie, które są popularne szczególnie w obszarze produktów standardowych.

Analogicznie do poprzednich lat, również obecnie każda z grup produktów dostępna jest na rynku w dużej różnorodności i ilości. Aparatura tablicowa, osprzęt sterowniczo-sygnalizacyjny i sygnalizatory świetlno-dźwiękowe to wyroby stanowiące stałe elementy ofert wielu podmiotów, w efekcie czego konkurencja w tych sektorach jest dosyć silna. Zgodnie z wynikami redakcyjnego badania tak jest szczególnie w przypadku sektora osprzętu, w następnej kolejności sygnalizatorów. Statystyki z tym związane przedstawiono na rysunku 8.

 

Rys. 8. Oceny konkurencji w omawianych branżach

 

Rys. 9. Najpopularniejsze w Polsce marki wskaźników, regulatorów i rejestratorów tablicowych; wielkości napisów są proporcjonalne do oceny popularności firmy

Względna stałość sytuacji na rynku dotyczy też wybieranych przez rodzimych odbiorców marek produktów. Tutaj w każdej z grup wyróżnić można po kilku liderów, jeżeli chodzi o rozpoznawalność i popularność na rynku. W przypadku wskaźników, regulatorów i rejestratorów takimi są niezmiennie firmy: LUMEL, APAR i Omron Electronics. Szczególnie pierwszy z nich, zielonogórski LUMEL, to od lat popularny na rynku producent szerokiej gamy wskaźników, regulatorów, rejestratorów, urządzeń pomiarowych, a także innych produktów. Ważnymi markami są też: Simex, ABB, Kübler, SEM, F&F Filipkowski oraz Jumo, Apator i Panasonic (rys. 9).

W przypadku dostawców osprzętu sterowniczo sygnalizacyjnego mamy do czynienia z dominacją dwóch marek – Eaton Electric oraz Schneider Electric. Obydwie firmy dostarczają szeroki asortyment urządzeń niskiego napięcia, podzespołów automatyki oraz aparatury elektrotechnicznej, której ważną częścią jest właśnie osprzęt sterowniczo-sygnalizacyjny. Trzecią z firm na rynku, jeżeli chodzi o popularność w kraju, jest Siemens, ważne są tu również m.in. Allen-Bradley (Rockwell Automation) oraz EAO. Na rys. 10 przedstawiono chmurę z nazwami, przy czym należy dodać, że pojawiają się tam również dostawcy klawiatur tacy jak QWERTY. Warto zaznaczyć, że w branży działają od lat również polscy producenci, tacy jak Spamel, Promet oraz Pokój. Wytwarzają oni m.in. przyciski, przełączniki, kasety oraz różnorodne podzespoły niskiego napięcia dla przemysłu i energetyki.

 

Rys. 10. Popularne w kraju marki osprzętu sterowniczo-sygnalizacyjnego; wielkości napisów są proporcjonalne do oceny popularności firmy

Jeżeli chodzi o sygnalizatory, to na czołowych miejscach rankingu znalazły się tradycyjnie firmy: WERMA, Auer Signal, Schneider Electric, Patlite oraz Pfannenberg. Statystykę z tym związaną przedstawiono na rys. 11 i należy tu dodać, że obejmuje ona zbiorczo popularne marki sygnalizatorów świetlnych i dźwiękowych. W konkretnych kategoriach (lampy, wieże świetlne, sygnalizatory dźwiękowe) liderzy mogą być inni.

 

Rys. 11. Popularne w kraju marki sygnalizatorów świetlnych i dźwiękowych; wielkości napisów są proporcjonalne do oceny popularności firmy

Nowości i trendy techniczne

Chociaż omawiane w raporcie produkty są w wielu przypadkach wizualnie podobne do swoich poprzedników sprzed dekady czy nawet starszych, w każdej z grup produktów zachodzą istotne zmiany techniczne, mechaniczne, funkcjonalne, a przede wszystkim związane z cyfryzacją oraz komunikacją. Takie innowacje wymieniane były m.in. w przypadku wskaźników i rejestratorów. Większość podawanych odpowiedzi dotyczyła wzrostu możliwości komunikacyjnych – poprzez Ethernet, komunikacji zdalnej (sterowanie, nadzór) czy też wymiany danych z chmurą obliczeniową. Respondenci wymieniali też trendy miniaturyzacji oraz zwiększanie uniwersalności urządzeń (np. parametryzacja we/wy). Nie pojawiły się natomiast wskazania dotyczące wytrzymałości mechanicznej czy środowiskowej. Można sądzić, że urządzenia panelowe były od początku produktami projektowanymi z myślą o ich stosowaniu w maszynach i aplikacjach przemysłowych, stąd też mają od dawna wymienione cechy.

Nowości w obszarze przycisków, przełączników i innych komponentów sterowniczo-sygnalizacyjnych dotyczą przede wszystkim komunikacji (wykorzystanie transmisji sieciowej, w tym IO-Link oraz bezprzewodowej) oraz popularyzacji technologii zbliżeniowych (sterowanie bezdotykowe). Te dwie grupy zmian respondenci wskazywali najczęściej. Wymieniali oni też nowości w designie, miniaturyzację oraz poprawę parametrów technicznych. Nie pojawiły się natomiast wskazania dużej odporności środowiskowej i mechanicznej, aczkolwiek skądinąd są one w przypadku tej grupy produktów niezmiennie istotne. W przypadku klawiatur trendami obecnymi już od lat są: wzrost estetyki, co wynika z wymogów klientów w zakresie wzornictwa, rozwój oferty druku cyfrowego frontów, a także produkcja klawiatur z dodatkowymi warstwami.

Zmiany w przypadku sygnalizatorów świetlnych i dźwiękowych również dotyczą przede wszystkim funkcjonalności, możliwości programowania i komunikacji. Respondenci wskazywali tu na wykorzystanie sieci Ethernet oraz IO-Link, komunikacji bezprzewodowej (Wi-Fi) oraz rozwój możliwości sterowania systemami sygnalizatorów. Do innych wskazań należały: kompaktowość, możliwość odtwarzania komunikatów, łatwość montażu, efektywność energetyczna i dostępność dodatkowego osprzętu – takiego jak np. osłony zabezpieczające czy elementy mocujące. Warto odnotować, że tylko jedna osoba wymieniła tu dostępność źródeł światła LED. Technologia ta jest dzisiaj w branży raczej standardem niż nowością. Zresztą taka sama sytuacja miała miejsce dla omawianego wcześniej osprzętu sterowniczo-sygnalizacyjnego.

Spojrzenie w przyszłość

Na koniec raportu tradycyjnie spojrzenie w przyszłość w celu określenia najważniejszych zastosowań omawianych produktów. Respondenci wskazywali je w przypadku każdej z grup, przy czym odpowiedzi dotyczyły najczęściej przemysłu, produkcji maszyn i sektora energetycznego. Dokonując bardziej szczegółowej klasyfikacji, dla wskaźników i regulatorów wskazać można m.in. sektory: motoryzacyjny, energetykę, maszyn obróbczych i generalnie maszynowy, gumowy, spożywczy, tworzyw sztucznych oraz ogólno-przemysłowy. Jeżeli chodzi o osprzęt sterowniczo-sygnalizacyjny, to główne typowane grupy to: motoryzacja, energetyka, logistyka, produkcja maszyn oraz sektor spożywczy. Rzadziej wymieniane były: budownictwo, transport kolejowy, produkcja elektroniki i wojsko oraz zastosowania wod-kan. Pojawiło się natomiast kilka wskazań sektora publicznego, co należy wiązać z inwestycjami infrastrukturalnymi i środowiskowymi.

Finalnie dostawcy sygnalizatorów wskazywali przede wszystkim przemysł produkcyjny, który obejmuje szeroką grupę branż związanych z produkcją dyskretną oraz, w mniejszym stopniu, procesową. Często wymienianymi grupami były też logistyka oraz budownictwo. W tym zakresie zmieni się niewiele, zaś ogólny popyt, co dotyczy właściwie każdej z grup wyrobów, uzależniony będzie od ogólnej sytuacji w gospodarce, a także wydarzeń za naszą wschodnią granicą, które wpływają na działalność części krajowych firm branżowych.

Źródłem wszystkich danych przedstawionych w tabelach oraz na wykresach są wyniki uzyskane w badaniu ankietowym przeprowadzonym zimą/wiosną 2022 roku wśród działających w Polsce dostawców omawianych produktów.