Szkolenia dla przemysłu

Szkolenia są ważnym elementem rozwoju zawodowego – pozwalają rozszerzyć lub uaktualnić wiedzę potrzebną na obecnym stanowisku albo zdobyć nową, jeżeli planujemy zmienić pracę. Uczestniczą w nich w związku z tym przedstawiciele różnych gałęzi przemysłu i specjalizacji, na różnych stanowiskach, inżynierskich i menedżerskich. W odpowiedzi na zapotrzebowanie oferta firm szkoleniowych jest ciągle uzupełniana i aktualizowana, w tematyce tradycyjnej i nowych technologii.

Szkolenia dedykowane pracownikom przemysłu nie łatwo sklasyfikować – grupy docelowe niektórych są szerokie, innych sprofilowane, a poza tym często się pokrywają. Chcąc mimo to wprowadzić przynajmniej ich ogólny podział, wyróżnić możemy te: skierowane do personelu określonych branż, dotyczące działów techniki, zagadnień lub technologii, przedstawiające specyfikę obsługi konkretnych maszyn, objaśniające przepisy albo normy, skierowane do różnych grup zawodowych z podziałem na dział zakładu i stanowisko. Dalej przedstawiamy przykłady tematów szkoleń zaliczanych do wymienionych kategorii.

Szkolenia w branży spożywczej

Ze względu na charakter tytułowej gałęzi przemysłu przedmiotem szkoleń do niej adresowanych jest głównie jakość i higiena produkcji, w tym przepisy, które je standaryzują. Zagadnienia w ich trakcie poruszane to w związku z tym m.in.: klasyfikacja i przegląd źródeł zanieczyszczeń, które występują na liniach technologicznych, charakterystyka procesów produkcyjnych i wyposażenia parków maszynowych pod kątem wystąpienia takich zagrożeń, wymagania sanitarne dla sprzętu produkcyjnego i wyposażenia hal produkcyjnych, przegląd technik mycia/dezynfekcji, w tym w ramach procesów CIP/ SIP, czyli na miejscu, bez demontażu, i zasady higieny, które obowiązują personel. Omawiane są oprócz tego przepisy krajowe, unijne i międzynarodowe, które dotyczą bezpieczeństwa produkcji żywności, pod kątem ich interpretacji, wdrożenia i dobrych praktyk. Najważniejsze z nich to wymogi: GHP (Dobrej Praktyki Higienicznej), GMP (Dobrej Praktyki Produkcyjnej), HACCP (Systemu Analizy Kontroli i Krytycznych Punktów Kontroli) i normy ISO 22000 dotyczącej systemu zarządzania bezpieczeństwem żywności.

Szkolenia z pneumatyki

Szkolenia poświęcone działom techniki dotyczą m.in. szeroko pojętych: automatyki przemysłowej, hydrauliki oraz pneumatyki. W tym zakresie firmy szkoleniowe oferują zajęcia o różnym stopniu zaawansowania, od podstawowych po sprofilowane. Przykładowo na kursach, które zapoznają z podstawami pneumatyki, na początku zwykle omawiane są właściwości sprężonego powietrza i zalety oraz ograniczenia systemów pneumatycznych. Następnie przechodzi się do zagadnień z zakresu produkcji, przygotowania i dystrybucji sprężonego powietrza. W trakcie zajęć praktycznych kursanci są z kolei zapoznawani z popularnymi konfiguracjami układów pneumatycznych, jak siłowniki jednostronnego i dwustronnego działania. W zakresie kursów sprofilowanych natomiast popularne są na przykład te z elektropneumatyki. Przybliżają one uczestnikom m.in.: elektrozawory pneumatyczne, zasady bezpieczeństwa pracy w układach elektropneumatycznych, kryteria ich doboru i standardy ich dotyczące.

Kursy z obszaru BHP

Określonej grupy zagadnień dotyczą z kolei szkolenia z bezpieczeństwa i higieny pracy. Ze względu na tematy oraz odbiorców wyróżnić można dwie grupy. Do pierwszej należą szkolenia zwiększające ogólną świadomość w zakresie BHP. Ich uczestnicy zaznajamiani są z przepisami i ogólnymi wymaganiami dotyczącymi pracy w warunkach o podwyższonym ryzyku. Poznają też różne typy zajęć niebezpiecznych, jak: praca na wysokości, pod napięciem, w pomieszczeniach zamkniętych, korzystanie z narzędzi i maszyn, w tym

z ruchomymi elementami, kontakt z substancjami niebezpiecznymi i zagrożenie wybuchem i pożarem. Typowo w ramach tych kursów omawiane jest też oznakowanie na stanowiskach pracy informujące o zagrożeniach na nich występujących oraz środki ochrony indywidualnej. Ważnym tematem jest poza tym ocena ryzyka zawodowego. W ramach zajęć jej poświęconych zwykle przedstawiane są, oprócz podstaw prawnych, tematy takie jak: sposoby identyfikowania zagrożeń, metody szacowania poziomu ryzyka zawodowego, środki je zmniejszające i sposoby ostrzegania personelu przed rozpoznanym niebezpieczeństwem i poszerzania jego świadomości na ten temat. Drugą grupę stanowią szkolenia ze specyfiki BHP na konkretnych stanowiskach pracy, na przykład dla operatorów maszyn.

Zakres szkoleń z druku 3D

Do kategorii szkoleń z technologii można zaliczyć te poświęcone wytwarzaniu addytywnemu – ponieważ stale zyskuje ono na znaczeniu, nie tylko wśród hobbystów, ale i w zastosowaniach specjalistycznych, oferta kursów w tym zakresie jest stale poszerzana. W zależności od stopnia zaawansowania uczestników i ich oczekiwań wyróżnia się szkolenia wprowadzające do techniki druku 3D, poświęcone specyfice poszczególnych metod wytwarzania oraz zwykle teoretyczno-praktyczne kursy z obsługi drukarek 3D i ich oprogramowania. We wszystkich przeważnie na początku przedstawia się podstawy technologii przyrostowych oraz ich porównanie z innymi (ubytkowymi, odlewami). Następnie charakteryzuje się oraz ze sobą zestawia różne metody zaliczane do grupy druku 3D. W zakresie korzystania z drukarek 3D z kolei często omawiane tematy to: zasady eksploatacji (przygotowanie do wydruku, jego wyjęcie) i konserwacji, częste problemy i sposoby na ich rozwiązanie, zarządzanie drukowaniem z wielu drukarek albo na urządzeniach wielogłowicowych. Firmy szkoleniowe organizują zarówno kursy z ogólnej obsługi tych urządzeń, jak i korzystania z drukarek konkretnych marek. Dodatkowo charakteryzowane są różne techniki oraz trendy w obróbce wykończeniowej gotowych wydruków 3D.

Szkolenia z obsługi obrabiarek

Do grupy szkoleń omawiających specyfikę obsługi konkretnego typu maszyn można zaliczyć kursy z obsługi i programowania obrabiarek sterowanych numerycznie. Ich grupą docelową są operatorzy oraz programiści CNC. Zazwyczaj na początkowych zajęciach przedstawiane są podstawy rysunku technicznego w obróbce skrawaniem. Następnie charakteryzowane są techniki obróbki. Przykładowe tematy poruszane na tym etapie to: budowa oraz kinematyka tokarki / frezarki, typy narzędzi tokarskich / frezarskich i ich charakterystyka, materiały wykorzystywane do produkcji narzędzi skrawających i ich charakterystyka, geometria tokarki / frezarki i jej punkty charakterystyczne, układ współrzędnych przedmiotu obrabianego. W temacie programowania obrabiarek CNC omawiane są z kolei m.in. następujące zagadnienia: interpolacje liniowe oraz kołowe i tworzenie programów w oparciu na znormalizowanym języku zapisu poleceń dla urządzeń CNC (G-code). Na zajęciach praktycznych natomiast zwykle przedstawia się podstawy pracy z konkretnymi modelami centrów obróbczych z różnymi sterownikami, w tym: uruchamianie maszyny, jej inspekcję i konserwację, mocowanie narzędzi oraz przedmiotów obrabianych. Przeważnie na szkoleniach ogólnych w części praktycznej kursanci mają do dyspozycji obrabiarki ze sterownikami marek popularnych w branży CNC, z którymi najprawdopodobniej zetkną się w pracy (Sinumerik, Fanuc, Okuma, Heidenhain). Ponadto prowadzone są szkolenia dedykowane sprzętowi konkretnych producentów. Osoby szkolące się z technologii obróbki skrawaniem mogą też zainteresować kursy dla programistów CAD/CAM, na których nauczą się m.in. przygotowywać modele pod kątem toczenia i frezowania.

Program szkoleń dotyczących stref zagrożonych wybuchem

Przykład szkoleń dotyczących konkretnych przepisów to te przedstawiające dyrektywę ATEX. Temat ten może zainteresować zwłaszcza pracowników branż: chemicznej, petrochemicznej, spożywczej, górniczej i innych, w zakładach których występuje zagrożenie wybuchem.

Typowo podczas kursów tego typu na wstępie przedstawiane są podstawy prawne. Najważniejsze dokumenty to obecnie: dyrektywa 1999/92/WE (dawniej ATEX 137, aktualnie pod nazwą ATEX 153) oraz dyrektywa 2014/34/UE (ATEX 114). Drugi dokument zastąpił dawniej obowiązującą dyrektywę 94/9/WE (ATEX 95). W ATEX 153 zebrano minimalne wymagania dla pracodawcy dotyczące BHP w związku z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej. ATEX 114 natomiast dotyczy zasadniczych wymagań dla urządzeń oraz systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Obie dyrektywy zostały wprowadzone do polskiego prawa w 2010 i 2016, stosownymi rozporządzeniami. W trakcie szkoleń im poświęconym omawiane są: ich cele oraz zakresy stosowania, wymagania w nich zawarte, trudności w ich interpretacji oraz powiązania między nimi. Poza tym przedstawia się przykłady wypadków. Z zagadnień teoretycznych podaje się standardowo: definicję eksplozji i klasyfikację substancji niebezpiecznych. Na szkoleniach z ATEX można się też zwykle zapoznać z: zabezpieczeniami instalacji produkcyjnych przez niedopuszczanie do wytworzenia się atmosfery wybuchowej (detekcja gazów), zapobieganie zapłonowi atmosfery wybuchowej (detekcja płomieni) i metodami ograniczania efektów eksplozji oraz urządzeniami w wykonaniu przeciwwybuchowym (ich oznaczeniami, rozwiązaniami konstrukcyjnymi).

Szkolenia dla personelu UR

Szkolenia dla pracowników utrzymania ruchu dotyczą m.in. rozwiązywania problemów na liniach technologicznych i w parkach maszynowych, strategii utrzymania ruchu oraz sposobów jego optymalizacji. W ich trakcie w związku z tym omawiane są: przeglądy maszyn, techniki ich czyszczenia i konserwacji i metody pomiarowe. W zakresie strategii popularne są szkolenia z zarządzania ruchem zgodnie z TPM (Total Productive Maintenance), w czasie których są przedstawiane: definicja i cele tego podejścia, porównanie z innymi strategiami, zasady i koszty jego wdrożenia oraz wskaźniki charakteryzujące jego skuteczność.

Pracowników tego działu zainteresuje też z pewnością temat zarządzania kosztami, obejmujący: identyfikację źródeł strat, takich jak niewykorzystane maszyny, inne zasoby i słaba jakość produkcji i ich ograniczanie, planowanie budżetu i inwestycji. Liczne kursy dotyczą także organizacji pracy w zespole utrzymania ruchu, w tym komunikacji ze współpracownikami, podziału zadań, a potem egzekwowania ich wykonania czy rozwiązywania konfliktów.

Kursy na operatorów wózków widłowych

Przykładem szkoleń kierowanych do pracowników zakładów przemysłowych na konkretnych stanowiskach są te dla przyszłych operatorów wózków widłowych. Ich program jest narzucony przez Urząd Dozoru Technicznego (UDT) – opracowując go, powinno się uwzględnić minimalne wymagania dotyczące szkoleń z obsługi urządzeń transportu bliskiego (UTB). Można się z nimi zapoznać na stronie internetowej UDT. Kursanci koniecznie odbywają też zajęcia praktyczne, na których uczą się operowania wózkiem widłowym i przeładowywania towarów z jego wykorzystaniem.

UDT nakłada wymagania na program szkoleń dla operatorów wózków widłowych, ponieważ żeby uzyskać taki status prawnie, konieczne jest zdanie egzaminu potwierdzającego umiejętności nabyte w czasie kursu. Organizatorzy takich szkoleń, wychodząc naprzeciw potrzebom kursantów, często biorą na siebie wszystkie formalności związane z ustaleniem terminu egzaminu, który należy zdać przed komisją powołaną przez dyrektora Urzędu Dozoru Technicznego. Również inne szkolenia mogą upoważniać do podejścia do egzaminu organizowanego przez uprawnioną jednostkę. Wybierając firmę szkoleniową, warto się też upewnić, że dane przedsiębiorstwo wdrożyło procedury wymagane przez normę ISO 29990 – przyjęcie tego międzynarodowego systemu zarządzania jakością na potrzeby kształcenia i szkolenia stanowi gwarancję usług na wysokim poziomie.

Szkolenia podczas pandemii

Pandemia wpłynęła na wiele dziedzin naszego życia – branża szkoleń nie była pod tym względem wyjątkiem. Początkowo z powodu koronawirusa wstrzymano szkolenia stacjonarne, tak jak inne działalności gromadzące dużą liczbę osób w jednym miejscu. Potem stopniowo zaczęto je wznawiać, ale oczywiście w reżimie sanitarnym. Zalecenia w tym zakresie opracowało Ministerstwo Rozwoju i Technologii wspólnie z Głównym Inspektorem Sanitarnym.

Poza ograniczeniami pandemia paradoksalnie może także wprowadzić nową jakość w szkoleniach. Przede wszystkim, co od razu rzuca się w oczy kiedy przegląda się strony internetowe firm szkoleniowych, spopularyzowała te w formie online. Ich zaletą jest możliwość odbycia kursu w zaciszu domowym albo w biurze, bez konieczności przemieszczania się, z czym zawsze wiąże się jakaś strata sił i czasu. Co więcej, biorąc udział w szkoleniu zdalnym, łatwiej jest o skupienie, jeśli normalnie rozprasza nas obecność innych osób, które na przykład na sali siedząc za nami, mogą wymieniać między sobą uwagi.

Chociaż cisza i spokój niewątpliwie sprzyjają przyswajaniu wiedzy, dzięki czemu platformy e-learningowe z nagranymi wcześniej kursami zyskują na popularności, organizatorzy szkoleń online starają się stwarzać uczestnikom namiastkę "prawdziwych" szkoleń, organizując wydarzenia live. W ich trakcie uczestnicy mają podgląd na salę wykładową, widząc i słysząc, co się tam dzieje, a jednocześnie śledząc na ekranie treści prezentowane przez prowadzącego. Aby kursy na żywo online w porównaniu ze stacjonarnymi nie wypadały gorzej, zapewnia się też ich użytkownikom możliwość interakcji. Dzięki temu mogą zadawać pytania i uczestniczyć w dyskusji pomiędzy prowadzącymi i innymi uczestnikami. Poza tym wykorzystuje się symulacje i techniki zdalnego dostępu pozwalające na wykonywanie ćwiczeń w warunkach jak najbardziej zbliżonych do rzeczywistych.