Elementy wykonawcze

W kraju działa kilkudziesięciu kluczowych producentów i dystrybutorów przemysłowych elementów wykonawczych. Grupa ta jest od lat w miarę stała, zaś przedsiębiorstwa zapewniają szeroką gamę produktów standardowych, podzespoły wytwarzane na zlecenie oraz ofertę usług. Często też specjalizują się w jednej lub kilku grupach siłowników oraz produktów z nimi powiązanych. W analizie przedstawiamy omówienie produktów oraz rynku ich dystrybucji w kontekście trwania oraz po pandemii COVID-19.

Trzy grupy siłowników

Elementami wykonawczymi prawdopodobnie najczęściej wykorzystywanymi do zadań automatyzacji produkcji są siłowniki pneumatyczne. Stosowane są one w aplikacjach związanych z przemieszczaniem produktów (handling), ich sortowaniem, pakowaniem i w wielu innych, w szczególności w obszarze produkcji dyskretnej. Obejmuje to branże takie jak: spożywcza, opakowaniowa, motoryzacyjna, pojazdów szynowych oraz produkcji maszyn (OEM).

Użycie sprężonego powietrza pozwala na generowanie sił z relatywnie dużego zakresu, wykonywanie ruchów z dużymi prędkościami i na odległości pokrywające większość typowych zastosowań związanych z automatyzacją produkcji. Same siłowniki cechuje też w miarę prosta budowa oraz możliwość pracy w różnych warunkach środowiskowych. Dodatkowo są one szeroko rozpowszechnione w obszarach wymagających zachowania wysokiego poziomu czystości, a także dostępne w wersjach specjalnych.

Główni odbiorcy omawianych produktów

Czynniki decydujące o wyborze siłowników i zaworów przez polskich klientów – zestawienie nie odzwierciedla udziałów wymienionych firm w rynku

Jeżeli chodzi o przemysł ciężki i maszyny takie jak prasy, podnośniki, dźwigi, itp., to dominują tutaj elementy hydrauliczne. Sprężony olej pozwala na wytwarzanie bardzo dużych sił roboczych, co jest niezbędne również w maszynach roboczych i pojazdach specjalnych, a także konieczne w licznych zastosowaniach we wspomnianym przemyśle ciężkim. Tego typu elementy wykonawcze stosowane są również w budowie obiektów wodnych oraz technice scenicznej. Naturalnie same siłowniki to nie wszystko, bowiem są to jedynie elementy wykonawcze. W skład systemów – czy to pneumatycznych, czy hydraulicznych, wchodzą również inne podzespoły i urządzenia. Obejmuje to przede wszystkim systemy przygotowania powietrza, regulatory i filtry do zastosowań pneumatycznych, sterowniki, a także cały asortyment podzespołów z zakresu hydrauliki siłowej. Do tego dochodzą elementy łączeniowe oraz osprzęt, w szczególności elementy siłowników, podzespoły pomiarowe i elementy montażowe.

Rodzajem siłowników o najkrótszym stażu rynkowym, ale też najszerszych zastosowaniach, są siłowniki elektryczne (napędy liniowe). Obszar ich aplikacji rozciąga się od przemysłu i maszyn (np. obrabiarek, maszyn montażowych oraz portalowych), poprzez aplikacje związane z kontrolą klap, zasuw i okien, wykorzystanie w pojazdach, aż do użycia poza przemysłem. Mogą one być używane w meblach, łóżkach (w szczególności medycznych) czy stołach regulowanych elektrycznie. Cechą je wyróżniającą jest łatwość wdrażania – zamiast sprężonego powietrza czy oleju wykorzystywana jest tu energia elektryczna. Jak wiadomo – prąd jest zazwyczaj najłatwiej doprowadzić do układu wykonawczego, szczególnie gdy ten jest wykorzystywany w mniej typowych aplikacjach (np. na końcu podnośnika).

Niektóre z siłowników elektrycznych mają też możliwość ustawania parametrów roboczych (długość skoku, prędkość ruchu, itd.), co pozwala na ich konfigurację już w aplikacji, czyniąc z nich produkty bardzo uniwersalne. Napędy liniowe mają przy tym minusy, do których zaliczają się: nieraz gorsze parametry w zakresie szybkości ruchu, generowanych sił oraz krótsza żywotność niż w przypadku wcześniej omawianych wyrobów. Również ich odporność środowiskowa może być niewystarczająca do zastosowań w części aplikacji.

Skutki pandemii COVID-19

Naturalnym pytaniem, które należało zadać dostawcom podczas nowego badania, było to o skutki pandemii oraz jej wpływ na koniunkturę w omawianych sektorach. Zasadniczo owe skutki okazały się umiarkowane, relatywnie niewielkie, jednocześnie występowało tu zróżnicowanie. O ile niektórzy respondenci przyznali, że pandemia nie wpłynęła na ich działalność lub wiązała się z niepewnością (ale bez realnego wpływu), o tyle część mówiła o ograniczeniu inwestycji i istotnych spadkach – szczególnie w początkowym jej okresie, czyli pierwszej połowie 2020 roku. Malała wtedy sprzedaż, firmy wstrzymywały inwestycje o charakterze odtworzeniowym. Również niektóre branże, w szczególności motoryzacja, bardziej odczuły efekty COVID-19 niż inne. Sumarycznie jednak było więcej strachu niż realnych, dużych problemów. Jeden z respondentów stwierdził, że widoczne są wzrosty, przy czym odnosiło się to już do chwili obecnej.

Pomimo powyższych komentarzy, uśrednione wyniki badania i odpowiedzi na pytanie o sytuację w poszczególnych branżach nie wskazują, jakoby dzisiaj można obserwować skutki pandemicznego spowolnienia. W branży, zgodnie z wynikami redakcyjnego badania, jest całkiem nieźle, nawet lepiej niż tuż przed pandemią. Być może wynika to również z tego, że badania prowadzone były jesienią 2019 roku, jeszcze przed COVID-19, a kolejne wiosną 2021 roku, a więc de facto pod koniec (oby!) pandemii.

Najpopularniejsze zdaniem dostawców marki siłowników pneumatycznych sprzedawanych w Polsce – zestawienie nie odzwierciedla udziałów wymienionych firm w rynku

Najpopularniejsze zdaniem dostawców marki siłowników hydraulicznych sprzedawanych w Polsce – zestawienie nie odzwierciedla udziałów wymienionych firm w rynku

Radosław Sobociński

igus

Gdzie wykorzystywane są elektryczne napędy liniowe? Czy to popularne produkty?

Wraz z postępem technologicznym napędy elektryczne coraz częściej zastępują zwykłe siłowniki pneumatyczne oraz hydrauliczne. Dzieje się to głównie ze względu na większą możliwość regulacji położenia i pozycjonowania. Głównymi ich odbiorcami są różnego rodzaju producenci maszyn z branży automotive, pakującej, meblowej (producenci mebli) czy też medycznej.

Czy klienci szukają pojedynczych komponentów, czy raczej kompletacji i gotowych rozwiązań?

Coraz więcej klientów zainteresowanych jest rozwiązaniami kompleksowymi, które mimo wszystko powiązane są z tym, że oferowane produkty są specjalizowane pod konkretnego klienta czy aplikację. W przypadku napędów liniowych opcji wyboru jest bardzo dużo – od skoku, przez wielkość, po poszczególne parametry wybranego silnika. Jako igus oferujemy kompleksowe rozwiązania z zakresu doboru elementów liniowych wraz z silnikami, przewodami czy prowadnikami kablowymi. Współpracujemy również z firmami, które zajmują się instalacjami.

Jaka była w ostatnich latach koniunktura na omawianym rynku?

W ubiegłym roku nie odnotowaliśmy spadków sprzedaży, jednak i wzrosty nie były na poziomie, jaki chcieliśmy osiągnąć. Ten rok zapowiada się jednak bardzo dobrze. Widać, że branża odreagowuje zeszłoroczny przestój. Niestety są też tego negatywne skutki – obecną sytuację można nazwać klęską urodzaju. Rynek jest tak bardzo przeciążony, a poddostawcy części tak obłożeni pracą, że terminy dostaw wydłużają się bardzo i jest to widoczne w każdym aspekcie sprzedaży.

Więcej o rynku

Przejdźmy do oceny wartości rynku, czyli rocznej sprzedaży w branżach związanych z dystrybucją siłowników, hydrauliki siłowej oraz napędów liniowych. Taka ocena była zawsze dla dostawców kłopotliwa – podobnie jak dla nas wnioskowanie na bazie uzyskanych wyników. W odpowiedziach ankietowych z poprzednich lat pojawiało się mało wskazań, dużą trudność sprawiała też kategoryzacja produktów. Zróżnicowanie szacunków wynikało ponadto z istnienia wielu rynków końcowych – szczególnie w przypadku napędów liniowych.

W ostatnich latach oszacowania wartości sektora związanego z pneumatyką wynosiły od kilkudziesięciu do kilkuset milionów zł rocznie ze średnią w okolicy 80‒100 mln zł. Obecne wskazania, choć było ich niewiele, potwierdzają ten poziom. Mniej dokładnie szacowana była sprzedaż siłowników hydraulicznych. Dawniej był to poziom 100‒130 mln zł, aczkolwiek pojawiały się też kwoty po kilkaset milionów. W bieżącym badaniu zróżnicowanie było również ogromne i trudno tu podać jedną, konkretną liczbę.

Perspektywiczne branże będące odbiorcami elementów wykonawczych

W przeciwieństwie do powyższych, branża dystrybucji siłowników elektrycznych jest znacznie lepiej oszacowana. Wskazania respondentów zawierały się między 20 a 50 mln zł, ze średnią na poziomie 32 mln, a więc większą niż w poprzednich badaniach rynku (20‒30 mln zł). Nie pytaliśmy natomiast o wartość rynku zaworów i osprzętu z nimi związanego. Jego ostatnie oszacowanie podane w badaniu w 2013 roku wynosiło 100 mln zł rocznie.

O ile wielkość rynku to jedno, o tyle dla jego uczestników równie ważnym zagadnieniem jest jego tempo rozwoju. Respondentów zapytaliśmy o to, jaka jest obecnie roczna dynamika branży lub jaka będzie w kolejnych latach – i dla każdego z omawianych sektorów otrzymaliśmy sporą grupę zbliżonych do siebie odpowiedzi. W przypadku elementów pneumatycznych dynamika rynku to średnio 9% (podawano wartości od 5% do 10%), zaś dla sektora komponentów hydraulicznych – kilka procent (5‒6%). Odpowiedzi bazują na bardzo małych próbkach i są statystycznie mało wiarygodne. Więcej wskazań otrzymaliśmy dla siłowników elektrycznych – tutaj zakres podawanych wartości wynosił od 3% do 20%, zaś średnia 9%, a więc 2/3 tego, co podawaliśmy w ostatnio prezentowanych w IRA badaniach.

Finalnie, rozwój rynku będzie miał w przyszłości charakter ewolucyjny. Domeną siłowników pneumatycznych pozostanie automatyzacja produkcji – respondenci wskazywali tu najczęściej branżę motoryzacyjną, w drugiej kolejności spożywczo-napojową, a wraz z nią opakowaniową. W zakresie hydrauliki siłowej głównymi obszarami aplikacyjnymi będą te związane z maszynami i pojazdami, a także przemysłem ciężkim. Dla siłowników elektrycznych wskazań było najwięcej i obejmowały one zarówno te, które pojawiły się w przypadku pneumatyki (motoryzacja, sektor spożywczy), jak też m.in.: aplikacje meblowe, medyczne, OZE, wojskowe, robotykę mobilną i zastosowania związane z budową jachtów.