Poprawa efektywności energetycznej elektrycznych silników i układów napędowych
| TechnikaW artykule przedstawione zostały mechanizmy wsparcia zastosowania efektywnych energetycznie silników elektrycznych i układów napędowych, które realizowane są w ramach Polskiego Programu Efektywnego Wykorzystania Energii w Napędach Elektrycznych.
Wsparcie użycia wysokosprawnych elektrycznych układów napędowych jest jednym z zadań finansowanego przez Globalny fundusz środowiska GEF projektu Polski Program Efektywnego Wykorzystania Energii w Napędach Elektrycznych (PEMP). Celem projektu jest obniżenie krajowej emisji gazów cieplarnianych poprzez bardziej efektywne wykorzystanie energii w elektrycznych układach napędowych.
Transformacja rynku
Obecnie udział elektrycznych silników energooszczędnych w rynku kształtuje się w Polsce na poziomie 0,4%. Dla porównania, udział tych silników w krajach Unii Europejskiej wynosi około 10%, zaś w Stanach Zjednoczonych - ponad 60%. Transformacja rynku ma za zadanie zwiększenie udziału silników energooszczędnych w rynku. Prowadzona jest ona równolegle za pomocą trzech instrumentów. Pierwszym z nich jest promocja etykietowania. Obecnie przyjęty został przez producentów zrzeszonych w stowarzyszeniu CEMEP sposób etykietowania silników elektrycznych w trzech klasach sprawności energetycznej: eff1, eff2, eff3. Program PEMP promuje wyłącznie silniki o najwyższej klasie sprawności eff1.
Drugim elementem jest wdrożenie programu dopłat do silników energooszczędnych przeznaczonych dla polskich użytkowników. Dopłaty do silników, które otrzymują producenci, przekładają się ich na niższe ceny dla kupujących dzięki udzielanym przez producentów dodatkowym rabatom z tytułu uzyskiwanych z programu dopłat. Prowadzone są także równocześnie programy promocyjne i edukacyjne, które mają na celu zwiększenie świadomości użytkowników na temat silników energooszczędnych i korzyści wynikających z ich stosowania.
Program dopłat do produkcji elektrycznych silników energooszczędnych dotyczy silników asynchronicznych, trójfazowych, dwu- i czterobiegunowych, przeznaczonych do ruchu ciągłego S1, na napięcie 400V oraz 500V, o mocy w zakresie od 0,75 do 160kW.
Do udziału w programie zostali zakwalifikowani następujący producenci: Besel, Celma, Indukta, Siemens oraz Tamel. W tabeli 1 przedstawiono minimalne sprawności silników, które mogą zostać zakwalifikowane do udziału w programie PEMP jak też wyrażone w dolarach wysokości dopłat do silników energooszczędnych.
| TABELA 1. Minimalne sprawności silników i odpowiadające im dopłaty | ||||
|---|---|---|---|---|
| Lp. | Moc silnika (kW) Pn | Minimalna sprawność przy 2p=2 ηe | Minimalna sprawność przy 2p=4 ηe | Wysokość jednostkowej dopłaty PEMP (w dolarach) |
| 1 | 0,75 | 80,0% | 81,0% | 18 |
| 2 | 1,1 | 82,8% | 83,8% | 20 |
| 3 | 1,5 | 84,1% | 85,0% | 24 |
| 4 | 2,2 | 85,6% | 86,4% | 27 |
| 5 | 3 | 86,7% | 87,4% | 35 |
| 6 | 4 | 87,6% | 88,3% | 47 |
| 7 | 5,5 | 88,5% | 89,2% | 59 |
| 8 | 7,5 | 89,5% | 90,1% | 68 |
| 9 | 11 | 90,5% | 91,0% | 96 |
| 10 | 15 | 91,3% | 91,8% | 118 |
| 11 | 18,5 | 91,8% | 92,2% | 142 |
| 12 | 22 | 92,2% | 92,6% | 170 |
| 13 | 30 | 92,9% | 93,2% | 248 |
| 14 | 37 | 93,3% | 93,6% | 275 |
| 15 | 45 | 93,7% | 93,9% | 330 |
| 16 | 55 | 94,0% | 94,2% | 360 |
| 17 | 75 | 94,6% | 94,7% | 400 |
| 18 | 90 | 95,0% | 95,0% | 420 |
| 19 | 110 | 95,2% | 95,2% | 440 |
| 20 | 132 | 95,4% | 95,4% | 450 |
| 21 | 160 | 95,6% | 95,8% | 490 |
Zalety silników energooszczędnych
Nowoczesna konstrukcja, komponenty o wysokiej jakości, zwiększone zastosowanie materiałów czynnych oraz bardziej precyzyjne wykonanie sprawiają, że silniki energooszczędne charakteryzują się lepszymi parametrami eksploatacyjnymi. Mają wyższą sprawność, są mniej awaryjne i pracują ciszej. Silniki te lepiej znoszą przeciążenia i mogą być trwale obciążane mocą wyższą od znamionowej. Są urządzeniami o wyższej trwałości i niezawodności. Większa niezawodność i wyższa sprawność silników energooszczędnych, zmniejsza wagę nieco wyższego koszt ich zakupu, już po krótkim okresie użytkowania.
Dotacje na modernizację napędów
W wyniku współpracy z programem PEMP Fundacja EkoFundusz uruchomiła nowy mechanizm finansowy dopłat do projektów o charakterze powtarzalnym. Umożliwia on uzyskanie dotacji na zadania związane modernizacją napędów elektrycznych o mocach od 200kW wzwyż. W przypadku mechanizmu EkoFunduszu wspierana jest zarówno wymiana silników na energooszczędne jak i modernizacja całego układu napędowego, który obejmuje urządzenia napędzane oraz układy regulacji i sterowania - w tym przetwornice częstotliwości. Szczegóły dotyczące zasad udzielania wsparcia znajdą się na stronach internetowych EkoFunduszu: http://www.ekofundusz.org.pl.
Narzędzia do doboru i oceny
Na stronach internetowych projektu PEMP, pod adresem http://www.pemp.pl dostępny jest program komputerowy EFEmotor ułatwiający inwentaryzację, dobór i ocenę efektów stosowania silników energooszczędnych. Program ten jest udostępniany bezpłatnie - jest to narzędzie, które może być bardzo przydatne w przedsiębiorstwie w zarządzaniu zasobami posiadanych silników oraz naprawami, wymianą i zakupami nowych napędów elektrycznych.
Program EFEmotor składa się z trzech elementów:
modułu Analizy Ekonomicznej, który służy do szacowania korzyści ekonomicznych wynikających z wyboru silnika energooszczędnego,
modułu do Inwentaryzacji - służy on do zarządzania zasobami silników w przedsiębiorstwie,
modułu Automatycznej Analizy, który pozwala na zautomatyzowane wyszukiwanie zamienników dla wybranych grup silników z bazy użytkowników oraz szacowanie łącznych efektów ekonomicznych dla przedsięwzięć dotyczących wymiany grupy silników.
Baza danych programu zawiera dane silników energooszczędnych producentów biorących udział w programie PEMP i jest ona sukcesywnie aktualizowana.
Norma SEP: N SEP-E-006
Silniki energooszczędne stanowią specjalną odmianę silników indukcyjnych. Różnią się one od silników standardowych ogólnego przeznaczenia. W tej sytuacji uznano za celowe opracowanie normy dotyczącej silników energooszczędnych. Norma ta oprócz materiału o charakterze typowo normalizacyjnym zawiera informacje o charakterze poradnikowym, takie jak np. wytyczne na temat doboru silników energooszczędnych. Norma ta dotyczy silników indukcyjnych klatkowych energooszczędnych na napięcie znamionowe do 690V, o mocach od 0,75 do 160kW i o liczbie par biegunów 2, 4, 6 i 8.
Krzysztof Brzoza-Brzezina
Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A.
ul. Mokotowska 35
00-560 Warszawa
tel. 022 626 09 10
faks 022 626 09 11
