Czy robotyzacja może obniżyć zyski?

Dokładnie rzecz ujmując, instalowanie robotów może spowodować spadek marży zysku firmy – przynajmniej na początku – i dopiero w miarę dodawania kolejnych robotów marże zaczynają rosnąć. Zdaniem analityków zjawisko to wynika z zależności między cięciem kosztów, opracowywaniem nowych procesów i wprowadzaniem nowych produktów.

Wiele firm przyjmuje technologie robotyczne początkowo w celu obniżenia kosztów, a konkurenci mogą kopiować rozwiązania procesowe, więc przy niskim poziomie wdrażania robotów firmy koncentrują się raczej na konkurentach niż na opracowywaniu nowych produktów. Firmy korzystające z robotów zazwyczaj początkowo skupiają się na usprawnieniu swoich procesów, a dopiero później przenoszą nacisk na innowacje produktowe, co może pozwolić im wyróżnić się na tle konkurencji. Wraz ze wzrostem poziomu robotyzacji i pełną integracją robotów z procesami firmy, technologie mogą pomóc zwiększyć przychody poprzez wprowadzanie nowych produktów.

- Jeżeli przyjrzymy się, jak wprowadzenie komputerów wpłynęło na produktywność, faktycznie zauważymy spowolnienie wzrostu produktywności w latach 70. To ciekawe, że narzędzie mające na celu zwiększenie produktywności przyniosło odwrotny skutek, przynajmniej na początku. Chcieliśmy wiedzieć, czy istnieje podobny schemat w przypadku robotyki - powiedział profesor Chander Velu z IfM (Institute for Manufacturing) na Uniwersytecie Cambridge.

Chociaż analizowane dane nie dotyczyły poszczególnych firm, naukowcy mogli przyjrzeć się całym sektorom, głównie w produkcji. Badacze porównali swoje odkrycia z danymi Międzynarodowej Federacji Robotyki (IFR), aby przeanalizować wpływ robotyki na marże zysku na poziomie krajowym.

- Intuicyjnie myśleliśmy, że więcej technologii robotycznych doprowadzi do wyższych marż zysku, ale fakt, że zamiast tego widzimy krzywą w kształcie litery U, był zaskakujący - komentuje dr Philip Chen.

- Początkowo firmy wdrażają roboty, aby uzyskać przewagę konkurencyjną poprzez obniżenie kosztów. Jednak kopiowanie innowacji procesowych jest tanie, więc konkurenci również instalują roboty, jeśli pomoże im to taniej wytwarzać ich produkty. To następnie zaczyna ograniczać marże i zmniejszać marżę zysku - wyjaśnia Chander Velu.

- Kiedy zaczynasz wprowadzać coraz więcej robotów do swojego procesu, w końcu dochodzisz do punktu, w którym cały proces musi zostać przeprojektowany od podstaw. Ważne jest, aby firmy opracowywały nowe procesy równolegle z wprowadzaniem robotów. W przeciwnym razie osiągną wspomniany punkt krytyczny - dodaje Chander Velu.

Wdrażanie robotyki w biznesie nie jest łatwe - usprawnianie i automatyzacja procesów oznacza duże koszty. Naukowcy sugerują, że jeśli firmy chcą szybciej osiągnąć rentowną stronę krzywej U, ich model biznesowy musi być dostosowywany w tym samym czasie, w którym przyjmują roboty. Dopiero po pełnej integracji robotów z modelem biznesowym firmy będą mogły w pełni wykorzystywać je do oferowania nowych produktów, generując zyski.

Wyniki badań Uniwersytetu Cambridge zostały opublikowane w czasopiśmie IEEE Transactions on Engineering Management. Badania były wspierane przez Engineering and Physical Sciences Research Council (EPSRC) oraz Economic and Social Research Council (ESRC), które są częścią UK Research and Innovation (UKRI).