Środki przeznaczone są dla przedsiębiorstw zainteresowanych budową ogólnodostępnych sieci ładowania dla transportu ciężkiego oraz - w ramach drugiego programu - budową lub rozbudową sieci elektroenergetycznych na potrzeby stacji ładowania dużych mocy.
Dotacje na ładowarki i sieci przesyłowe
Zgodnie z założeniami programu "Wsparcie budowy lub rozbudowy ogólnodostępnej stacji ładowania dla transportu ciężkiego", dopłaty mają przyczynić się do powstania 550 nowych stacji ładowania pojazdów elektrycznych zlokalizowanych przy trasach sieci TEN-T, centrach logistycznych, bazach eksploatacyjnych i terminalach intermodalnych. Do korzystania z dotacji zachęcają korzystnie warunki finansowania, zakładające pokrycie nawet 100% kosztów kwalifikowanych inwestycji. Nabór wniosków w programie poświęconym budowie nowych stacji ładowania potrwa do końca sierpnia 2025 roku.
Drugi program - "Budowa/rozbudowa sieci elektroenergetycznych na potrzeby ogólnodostępnych stacji ładowania dużych mocy" dotyczy budowy lub modernizacji 50 punktów dostarczania energii dla szybkich stacji ładowania DC. Uzyskanie dotacji wiąże się z zapewnieniem odpowiedniej przepustowości prądowej w zakresie od 350 kW do 3,6 tys. kW - w zależności od typu i lokalizacji inwestycji. Punkty o największej mocy powinny znaleźć się w pobliżu tras TEN-T oraz MOP-ów, a o mocy mniejszej - przy hubach logistycznych i terminalach przeładunkowych.
Beneficjentami dotacji na rozbudowę sieci zostać mogą operatorzy systemu dystrybucyjnego, którzy również mogą liczyć na dofinansowanie nawet 100% kosztów kwalifikowanych inwestycji. W tym przypadku nabór wniosków potrwa do końca 2025 roku.
Najwolniej wzrasta liczba ładowarek szybkich
Zgodnie z wyliczeniami Polskiego Stowarzyszenia Nowej Mobilności (PSNM), na koniec grudnia 2024 roku w Polsce funkcjonowało 8659 ogólnodostępnych punktów ładowania pojazdów elektrycznych. Niemal 6 tys. z nich to ładowarki prądu przemiennego (AC), natomiast pozostałe, czyli nieco ponad 30% - szybkie ładowarki prądu stałego (DC), najważniejsze z punktu widzenia transportu towarowego.
W przypadku ładowarek AC moc ładowania wynosi od kilku do niecałych 50 kW, natomiast szybkie ładowarki DC mają średnio 150 kW mocy, a w przypadku wersji ultraszybkich - nawet 400 kW. Większa moc to szybsze ładowanie – ładowarka DC o dużej mocy pozwala naładować baterię samochodu osobowego w około pół godziny, co ładowarce typu AC zajmuje kilkanaście godzin. Naturalnie zależy to również od możliwości pojazdu.
Szczególnie ważna jest sieć punktów ładowania w pobliżu trasy TEN-T. Na jej polskim odcinku, liczącym obecnie 5206 km dróg - w tym autostrady i drogi ekspresowe - znajduje się 876 punktów ładowania, czyli jedynie 10% ogółu. Dla porównania, w Niemczech - będących liderem elektryfikacji transportu - liczba ogólnodostępnych punktów ładowania już w 2023 roku przekroczyła 100 tysięcy. Podobny wynik osiągnęła Holandia, która jako europejski lider w dziedzinie transportu intermodalnego, w infrastrukturę ładowania inwestuje od lat.
Czy przyszłością bezemisyjnego transportu mogą być elektryczne drogi?
Powiększanie sieci ładowania to długi i skomplikowany proces. Jedną z alternatyw dla standardowych stacji wydają się być elektryczne drogi, które do ładowania poruszających się pojazdów wykorzystują technologie indukcyjne. Dzięki ukrytym pod asfaltem pętlom elektromagnetycznym samochody mające odpowiednie odbiorniki mogą bezprzewodowo odbierać energię podczas jazdy.
Większość rozwiązań tego rodzaju jest nadal w fazie testów lub prototypów, a ich historia sięga 2018 roku. Pierwszą na świecie elektryczną drogę uruchomiono w Szwecji. Na dwukilometrowym odcinku zamontowano wówczas szynę, z której pojazd elektryczny mógł pobierać prąd za pomocą wysuwanego ramienia. Z kolei w Niemczech zastosowano rozwiązanie wykorzystujące pantograf połączony z liniami elektrycznymi zawieszonymi nad drogą. Z końcem 2024 roku wszystkie elektryczne autostrady w Niemczech, uruchomione w ramach testowego projektu eHighway, zostały wyłączone w związku z jego zakończeniem. W drugiej połowie 2025 roku poznamy wnioski z testów, które rozstrzygną, czy rozwiązanie na niemieckich drogach sprawdziło się i czy ma potencjał do dalszego rozszerzania.
Jednym z liderów rynku elektrycznych dróg jest izraelski start-up Electreon, który opracował technologię ładowania indukcyjnego z pomocą umieszczonych pod asfaltem płyt. Firma prowadzi obecnie testy swojego rozwiązania na krótkich odcinkach dróg, między innymi w Niemczech i we Włoszech, w Szwecji i Norwegii oraz w Stanach Zjednoczonych.
W takie drogi inwestuje również Francja. Indukcyjne ładowanie jeszcze w 2025 roku ma być możliwe na dwukilometrowym odcinku autostrady A10 w rejonie Essone. Projekt wspierają naukowcy z francuskiego Uniwersytetu Gustawa Eiffela, a wynoszące 26 mln euro koszty projektu pokryje francuski rząd. Trwają prace przygotowawcze, a pierwsze pojazdy mają zacząć z niego korzystać już w kwietniu 2025 roku. Francja jest pierwszym krajem, który testuje technologie indukcyjnego ładowania na autostradzie.
Dopłaty do elektrycznych ciężarówek
W programie dopłat do elektromobilności NFOŚiGW przewidziano także możliwość uzyskania dofinansowania zakupu elektrycznej ciężarówki. Program ma być uruchomiony w drugim kwartale 2025 roku. Dopłaty dotyczyć będą zakupu i leasingu zeroemisyjnych ciężarówek kategorii N2 (3,5-12 t) i N3 (powyżej 12 t). Pula dopłat również ma wynieść 2 mld zł, a kwota dofinansowania ma być uzależniona od wielkości firmy korzystającej ze wsparcia. Duże przedsiębiorstwa będą mogły liczyć na maksymalnie 30%, średnie – 50%, a małe i mikroprzedsiębiorstwa - do 60% kwoty zakupu lub leasingu elektrycznej ciężarówki.
Źródło: Transcash
