2022 to już trzeci rok z rzędu, w którym biznes i społeczeństwo muszą zmagać się z nadzwyczajnymi wyzwaniami. Dobrze pamiętamy okres lockdownu i do tej pory odczuwamy problemy z zaburzeniami w łańcuchach dostaw będącymi następstwem pandemii. Ledwo zdążyliśmy przyzwyczaić się do wysokiej inflacji, wojny za naszą wschodnią granicą, a już musimy oswajać się z niedoborem energii potrzebnej do wytwarzania dóbr w przemyśle. W niespokojnych czasach stabilność, pewność dostępności zamawianych urządzeń oraz gwarancja dostarczania podzespołów potrzebnych do realizacji inwestycji zyskują coraz bardziej na znaczeniu.
Zmiany cen są tak znaczące, że odbiorcy nie przywiązują już do nich aż tak dużej wagi, jak jeszcze kilka lat temu. Sprzęt, który jeszcze niedawno klasyfikowalibyśmy jako ten "z niższej półki", dostępny jest obecnie w cenach droższych modeli sprzed kilkunastu miesięcy, pomimo stałego postępu technologicznego. Prezentujemy kolejny raport dotyczący zasilania w przemyśle, w którym omawiamy rynek UPS-ów i zasilaczy. Opisujemy w nim dokonujące się obecnie zmiany na rynku, na którym jeszcze bardziej niż dotychczas liczą się marka, solidność oraz pewność realizacji dostaw w terminie.
Zdaniem naszych respondentów istotnymi odbiorcami produktów są ich klienci końcowi (rys. 1). Dzieje się tak zarówno w przypadku zasilaczy, gdzie klienci końcowi stanowią 28% i zajmują pierwsze miejsce wśród grup odbiorców, jak i UPS-ów, gdzie grupa klientów końcowych to 26%. Na rynku UPS-ów nieznacznie częściej dostarczane urządzenia trafiają jednak do integratorów (28%). Z kolei na rynku zasilaczy drugą grupą pod względem liczebności są producenci OEM. Zarówno zasilacze, jak i UPS-y oferowane przez ankietowanych dostawców dość rzadko trafiają do firm poza przemysłem.
Wśród najważniejszych obszarów wykorzystania zasilaczy i UPS-ów przez klientów w pierwszej kolejności wymienić należy przemysł produkcyjny (rys. 2). Aż 97% respondentów informuje, że przemysł należy do ich grupy odbiorców w przypadku zasilaczy i 89% w przypadku UPS-ów. Na rynku UPS-ów drugim pod względem znaczenia odbiorcą urządzeń jest IT i telekomunikacja (75%), natomiast w przypadku zasilaczy na drugim miejscu znajduje się energetyka (74%). Pozostałe sektory, czyli medyczny, pojazdy i transport, zastosowania konsumenckie oraz specjalne i wojskowe, mają już znacznie mniejszy udział procentowy w zestawieniu.
Ankietowani, odpowiadając na pytanie o najbardziej perspektywiczne branże, będące odbiorcami oferowanych zasilaczy i UPS-ów, podobnie jak w przypadku wskazywanych obszarów wykorzystania produktów, najczęściej wymieniali spontanicznie energetykę oraz przemysł. Wśród innych popularnych branż pojawiały się także telekomunikacja, IT oraz transport (rys. 3).
Na wykresie wystandaryzowanym do 100 procent względem wag poszczególnych czynników można zauważyć, że najważniejszym kryterium wyboru są dla klientów parametry techniczne i cechy zarówno w przypadku zasilaczy, jak i UPS-ów (rys. 4). Na rynku UPS-ów kolejnym istotnym czynnikiem jest cena, natomiast dla zasilaczy są nimi w jednakowym stopniu marka/renoma producenta oraz kwestie logistyczne.
Kolejny z wykresów (rys. 5) bierze pod uwagę zmianę preferencji klientów z upływem czasu. Pomiar ten wykonywaliśmy regularnie co dwa lata począwszy od 2012 roku. Obecnie, podobnie jak w latach poprzednich, najważniejszym kryterium wyboru dla klientów są cechy i parametry techniczne zasilaczy. Podczas analizy "siły" poszczególnych czynników najwyższy, bo aż 81% wynik uzyskały właśnie parametry techniczne urządzeń. W dalszej kolejności pojawiają się jakość (69%), kwestie logistyczne (65%) i cena 64%. Najmniejsza waga przywiązywana jest w tym roku do długotrwałej współpracy (59%). Pomimo, podobnie jak w przeszłości, najniższej pozycji tego parametru na liście cech produktów decydujących o wyborze przez klientów, na uwagę zwraca fakt, że w porównaniu do lat ubiegłych wypada on znacząco lepiej. Podobnie jak w przypadku współpracy dość znacząco w porównaniu do wcześniejszego okresu zyskały wspomniane już wcześniej kwestie logistyczne i dostępność. Biorąc pod uwagę problemy z zaopatrzeniem w komponenty i gotowe produkty, z którym mieliśmy do czynienia przez ostatni rok, nie powinien dziwić tak duży skok znaczenia tych parametrów w ostatnim czasie. Dostępność oraz pewność zrealizowania inwestycji poprzez dostarczenie pożądanych przez odbiorcę urządzeń w terminie staje się bardzo ważnym aspektem wyboru, z czym wcześniej raczej rzadko mieliśmy do czynienia. Można z tego odczytu wysnuć wniosek, że niepewność na rynku spowodowana przerwami w łańcuchach dostaw oraz bliskością zagrożeń geopolitycznych, wynikających z toczącej się za naszą wschodnią granicą wojny, stała się istotnie odczuwalna dla odbiorców przemysłowych.
Najczęściej wybierane przez klientów zasilacze (rys. 6) to AC/DC przeznaczone do montażu na szynie (27%). Niewiele mniej popularne są rozwiązania modułowe (24%), z kolei najmniejszy udział w rynku odnotowują wersje buforowe (11%) oraz wtyczkowe (10%).
Pomimo istotnych symptomów spowolnienia gospodarczego i problemów z łańcuchami dostaw oferta na rynku jest wciąż bogata. Biorąc pod uwagę dane podawane przez respondentów, dotyczące zasilaczy małogabarytowych, komponentów i rozwiązań zasilania gwarantowanego – opublikowane w tabeli – zakres mocy oferowanych zasilaczy jest dość szeroki i waha się od kilku watów do nawet 20 kW. W przypadku akumulatorów zakres ich pojemności jest również bardzo znaczący i wynosi, w zależności od rozwiązania, od 1 Ah do 10 kAh. Wśród innych komponentów systemów zasilania gwarantowanego dostawcy sprzętu oferują m.in. końcówki oraz kable i złączki służące do podłączania. Częstym komponentem uzupełniającym w ofercie systemów zasilania są także akumulatory i baterie.
Najpopularniejszą marką w Polsce jest Mean Well, która w ocenie ankietowanych wyprzedza powszechnością takich dostawców firmy jak Phoenix Contact, Weidmüller, Siemens czy Omron (rys. 7). Oczywiście jest to zestawienie bazujące na wskazaniach popularności, nie jest wyznacznikiem udziałów firm w rynku.
Gdy patrzy się na dane liczbowe, wyraźnie widać spadek koniunktury na rynku. Zdaniem ankietowanych aktualna sytuacja w segmencie zasilaczy nieznacznie się pogorszyła w porównaniu do ubiegłego roku (rys. 8). O 1 punkt procentowy wzrosła liczba respondentów twierdzących, że aktualna sytuacja na rynku zasilaczy jest zła i odsetek ten wynosi obecnie 8%. Jednocześnie znacząco spadła grupa ankietowanych uważająca obecną sytuację za bardzo dobrą – z 11 procent do obecnie zaledwie 4 procent.
Podobne obserwacje związane z pogorszeniem nastrojów na rynku widać w przypadku rynku UPS-ów (rys. 9). Na wykresie widać istotny wzrost odsetka osób postrzegających sytuację jako złą – wzrost z poziomu zero do 14% i spadek odsetka tych, którzy uważają sytuację za bardzo dobrą – z 26% do 9%.
Ocenę sytuacji uzupełniają wypowiedzi dotyczące koniunktury (rys. 10). Na pytanie o trendy na rynku zasilaczy liczba osób postrzegających sytuację jako pogarszającą się istotnie przewyższa grupę optymistów dostrzegających poprawę. Respondentów twierdzących, że sytuacja na rynku zasilaczy poprawia się, jest 22%, natomiast odsetek twierdzących, że słabnie – 35%.
Analogicznie wygląda rynek UPS-ów (rys. 11). W tym przypadku odsetek osób, które są zdania, że sytuacja poprawia się, wynosi 29%, natomiast respondentów uważających, że koniunktura słabnie, jest blisko połowa, bo 48%. Ankietowanych będących zdania, że sytuacja się nie zmienia jest 24%.
Zdaniem respondentów, zarówno w przypadku zasilaczy (75% wskazań), jak i UPS-ów (88% wskazań), konkurencja na rynku jest silna. Wśród ankietowanych brak było osób, które postrzegają konkurencję jako słabą (rys. 12). Według szacunków ankietowanych, odrzucając skrajne wskazania, cały rynek wart jest około 200 mln złotych.
Zdaniem ankietowanych najistotniejszymi czynnikami popytowymi wpływającymi na zahamowanie rozwoju rynku są wojna, inflacja oraz wysokie koszty kredytów. W efekcie ich działania mamy do czynienia z ograniczaniem inwestycji, problemami z finansowaniem oraz ogólnym spowolnieniem gospodarczym. Drugą grupę okoliczności stanowiących barierę w rozwoju stanowią czynniki po stronie podaży. Należy do nich wymieniana przez ankietowanych: mała dostępność komponentów oraz braki w asortymencie będące wynikiem problemów logistycznych związanych z zaopatrzeniem, z którymi borykamy się od czasów pandemii. Dodatkowo wydarzenia związane z wojną na Ukrainie także wpłynęły na pogorszenie sytuacji po stronie podaży i popytu.
Michał PrzybylskiEVER
W dobie wykorzystania coraz bardziej zaawansowanych procesów technologicznych powstaje zapotrzebowanie na wysoką jakość i niezawodność zasilania elektrycznego. Pewność dostarczania do odbiorników energii oraz jej jakość można zwiększyć za pomocą różnych środków technicznych. Jednym ze sposobów jest wykorzystanie systemów zasilania gwarantowanego z podwójnym przetwarzaniem energii, czyli UPS-ów wykonanych w topologii on-line. W przypadku zaniku lub nieprawidłowości napięcia sieciowego UPS umożliwia dostarczenie energii do odbiorników w określonym czasie, niezbędnym do bezpiecznego i kontrolowanego zakończenia realizowanych procesów, a często poprawia dodatkowo jakości napięcia dostarczanego do zasilanych urządzeń.
Zasilacze UPS przeznaczone do zastosowań przemysłowych zasilają różnego rodzaj odbiorniki. Są one stosowane zarówno do podtrzymania zasilania pojedynczych elementów wykonawczych i urządzeń kontrolnopomiarowych, całych stanowisk roboczych (takich jak np. obrabiarki CNC), jak też automatyki przemysłowej stosowanej na liniach produkcyjnych. UPS-y w topologii on-line zapewniają skuteczną ochronę przed najczęściej spotykanymi zaburzeniami występującymi w sieci elektroenergetycznej. Zaliczyć możemy do nich: zaniki napięcia (krótkotrwałe bądź długotrwałe), wahania wartości napięcia (wzrosty lub zapady napięcia), przepięcia (krótkotrwałe impulsy wysokonapięciowe), wahania częstotliwości napięcia oraz odkształcenia przebiegu napięcia (wyższe harmoniczne). Wraz z rozwojem osprzętu elektrycznego, elektronicznego i informatycznego wzrasta niebezpieczeństwo powstawania i oddziaływania zaburzeń. Typ oraz charakter powstających i oddziałujących zaburzeń zależy od wykorzystywanych urządzeń. Układy, w których zachodzą częste stany łączeniowe elementów biernych, mogą mieć tendencje do generowania przepięć powstających w stanach przejściowych – szczególnie groźnych dla pracy półprzewodnikowych elementów elektronicznych. Oddziaływania te skutkują niejednokrotnie uszkodzeniem podzespołów, powstawaniem nadmiernych strat mocy, przegrzewaniem się osprzętu, wystąpieniami awarii urządzeń lub całych systemów. Podsumowując – zastosowanie jednostki UPS ogranicza ryzyko zakłócenia przebiegu procesu produkcyjnego i zwiększa wydajności zakładu poprzez eliminację przestojów. Jako, że zakup UPS- ów jest często odkładany przez inwestorów, zwrócić należy uwagę na fakt, że koszty związane z przestojem zakładu w wyniku braku zasilania czy straty w materiałach nienadających się do wykorzystania (przerwanie procesu produkcyjnego) są niejednokrotnie o wiele większe niż rozsądna inwestycja w skuteczne zabezpieczenie.
Dobierając zasilacz UPS, należy odpowiedzieć na pytanie, jaki rodzaj urządzeń chcemy zabezpieczyć, określić moc pobieraną przez te urządzenia oraz wymagany czas podtrzymania ich zasilania. W przypadku konieczności zasilenia urządzeń lub obiektu na kilka godzin warto rozważyć układ tandemowy UPS + agregat. W takim rozwiązaniu agregat zapewnia długi czas pracy, a UPS stanowi bufor na czas uruchomienia agregatu. Dodatkowo zasilacz stanowi układ filtrujący, który gwarantuje dostarczanie do urządzeń napięcia o idealnych parametrach. Bardzo istotne jest właściwe dobranie rozwiązań od strony poboru mocy. Maszyny stosowane w przemyśle mają często duże (chwilowe) pobory mocy podczas uruchomiania. W takiej sytuacji zasilacze UPS muszą być dobrane z odpowiednim zapasem, aby nie dochodziło do ich przeciążeń. Przy doborze rozwiązania należy zatem przeliczyć potencjalne straty wynikające z nieplanowanych przestojów i porównać je z kosztem inwestycji poniesionym przy zakupie UPS-a. Warto również zwrócić uwagę na dodatkowe funkcjonalności, oprócz zapewnienia ciągłości procesu produkcji, które może zapewnić zasilacz UPS. |
Wskazane przez ankietowanych elementy mające przełożenie na wzrost rynku podzieliliśmy na cztery grupy: czynniki wpływające na wzrost inwestycji, czynniki popytowe i podażowe, zmiany w technologii oraz czynniki natury politycznej. Do czynników stricte politycznych zaliczyć należy regulacje prawne oraz normy branżowe powodujące, że klienci wymieniają sprzęt starszej generacji na nowsze modele, cechujące się niższym zużyciem energii. Ma to także związek ze wzrastającą świadomością po stronie biznesu w obszarze ekologii. Czynniki polityczne mają swój wkład do wzrostu inwestycji, których intensywność, tak jak w latach poprzednich, w największym stopniu determinuje zachowanie się rynku. Wyższy poziom wydatków na nowe oraz modernizowane zakłady przemysłowe przekłada się bezpośrednio na zakup rozwiązań w obszarze zasilania oraz nowe UPS-y. Wsparciem dla inwestycji są zdobycze technologiczne, takie jak wyższa efektywność energetyczna nowych rozwiązań i lepiej zrealizowane sterowanie i automatyzacja. Nowe cechy produktów zachęcają podejmujących decyzje w zakładach przemysłowych do modernizacji i zastępowania starszych modeli nowszymi. Dodatkowo rosnące lawinowo koszty energii powodują, że zakłady przemysłowe poszukują różnych dróg wyjścia z tej sytuacji, minimalizując na wszelkie możliwe sposoby wydatki energetyczne poprzez m.in. wymianę zasilaczy na bardziej energooszczędne.
Odnosząc się do tendencji obserwowanych przez respondentów na polskim rynku, gdzie większość ankietowanych jest zdania, że koniunktura się raczej pogarsza, niż poprawia, można zauważyć, że w przeciwieństwie do naszej części świata, ogólnoświatowy rynek UPS-ów i zasilaczy ma się bardzo dobrze i wykazuje tendencje rosnące.
Opublikowany przez Research and Markets raport¹ przewiduje dalszy wzrost światowego rynku zasilania przemysłowego do 14,5 mld USD w 2027. W 2022 wartość sprzedaży w tym segmencie szacowana była na 10,8 mld USD. Oznacza to 6-procentowy średni roczny wzrost rynku w prognozowanym okresie. Zdaniem analityków omawianej firmy systematyczny rozwój rynku zasilania przemysłowego można przypisać zwiększającym się inwestycjom w energooszczędne urządzenia oraz szerszemu zastosowaniu robotów w coraz liczniejszych branżach. Dynamiczny przyrost wartości sprzedaży pojazdów elektrycznych w zakładach przemysłowych to kolejny ważny czynnik napędzający rynek zasilania w przemyśle.
Biorąc pod uwagę typ komponentu, największym segmentem światowego rynku zasilania przemysłowego są według badań Research and Markets przetwornice (konwertery) AC-DC. Głównymi czynnikami zwiększonego popytu na te komponenty są rosnące globalne wydatki na obronność oraz coraz powszechniejsze stosowanie pojazdów elektrycznych i hybrydowych.
Analitycy Research and Markets są zdania, iż ze względu na rosnący poziom życia ludzi na świecie, w najbliższych latach wzrośnie popyt na komponenty zasilania w przemyśle związanym z medycyną i opieką zdrowotną. Światowy rynek zasilania przemysłowego zdominowany jest obecnie przez kilku dużych graczy, którzy wyróżniają się w poszczególnych regionach. Z badań Research and Markets wynika, że obecnie liderami są TDK Lambda (Japonia), Siemens (Niemcy), Delta Electronics (Tajwan), ABB (Szwajcaria) i Murata Power Solutions (USA). Oprócz nich na rynku globalnym największe sukcesy odnoszą: Advanced Energy, Amara Raja Power Systems, Astrodyne Tdi, Bel Fuse, Cosel, Delta Electronics, Globtek oraz Mean Well.
Ankietowani wymienili kilka ich zdaniem najważniejszych nowości technologicznych, mających istotny wpływ na rynek zasilaczy i UPS-ów. Obok postępującej miniaturyzacji układów, efektywniejszych i bardziej funkcjonalnych systemów zarządzania, wśród ważnych nowości technicznych wymieniono systemy automatycznej regulacji napięcia AVR, półprzewodniki SiC oraz coraz bardziej wszechstronne i kompleksowe zabezpieczenia zasilania.
AVR (Automatic Voltage Regulation) to system automatycznej regulacji napięcia wyjściowego. AVR kontroluje moc wyjściową, mierząc napięcie i porównując je ze stabilnym odniesieniem. Informacja o różnicy jest następnie wykorzystywana do regulacji prądu poprzez jego zwiększanie lub zmniejszanie. Sama technologia znana jest już od wielu lat, jednak z czasem pojawiają się coraz nowsze jej implementacje, oparte na wydajniejszych algorytmach. Automatyczny regulator napięcia (AVR) zapewnia dostarczanie napięcia wyjściowego zgodnego z prądem obciążenia. Pomaga to złagodzić, a nawet wyeliminować szkody, jakie wahania napięcia mogą spowodować w sprzęcie.
Dzięki technologii AVR, zamiast przechodzić na akumulator przy wysokim lub niskim napięciu wejściowym, urządzenie zwiększy lub zmniejszy napięcie do bezpiecznego zakresu roboczego. Osiąga się to poprzez przekierowanie napięcia wejściowego przez wewnętrzny transformator automatycznej regulacji napięcia bez rozładowywania wewnętrznego akumulatora. Pomaga to przedłużyć żywotność akumulatorów i zwiększa zakres działania urządzeń UPS.
Węglik krzemu (Silicon Carbide, SiC) coraz częściej wypiera krzem z energoelektroniki. Ponad dziesięć razy niższa rezystancja w stanie przewodzenia oraz znacznie krótszy czas przełączania umożliwiają pracę na wyższych częstotliwościach i z lepszą sprawnością. SiC zapewnia niską RDS( ON) (drain-source on resistance), czyli całkowitą rezystancję między drenem a źródłem w tranzystorze MOSFET, gdy MOSFET jest "włączony" (ON). Oznacza to m.in. lepsze współczynniki temperaturowe, możliwość pracy w temperaturze 350°C, a także dłuższą żywotność urządzeń.
W energoelektronice najczęściej wykorzystywane elementy wykonane z węgliku krzemu to diody Schottky’ego, tranzystory MOSFET SiC oraz moduły stanowiące połączenie wielu struktur SiC w jedną całość. Dzięki zastąpieniu półprzewodników krzemowych półprzewodnikami z węglika krzemu można aż o 30% ograniczyć masę i rozmiar urządzeń. SiC znajdują swoje zastosowanie m.in. w falownikach do systemów fotowoltaicznych, ładowarkach akumulatorów, konwerterach energii elektrycznej i napędach elektrycznych.
Przeprowadzone przez Power Electronics News testy² pokazują zwiększone możliwości nowej technologii. W badaniu tym obserwacji poddano cztery rodzaje komponentów: klasyczny tranzystor BJT 2N3055, krzemowy MOSFET Si IRF530, IGBT IXYH82N120C3 oraz oparty na węgliku krzemu SiC MOSFET UF3SC065007K4S.
Wyniki uzyskane przez komponent wykonany w technologii SiC są imponujące. Szczególnie wyróżniająca MOSFET SiC jest zaledwie 0,3 W wartość parametru rozpraszania mocy każdego z komponentów podczas pełnej pracy. Wyniki MOSFET SiC w przeprowadzonym teście wyglądają najlepiej, co nie oznacza jednak, że podzespoły te będą idealnym rozwiązaniem w każdym typie urządzenia i do pracy we wszystkich warunkach. Projektanci układów muszą dokładnie przyjrzeć się wszystkim parametrom pracy, uwzględniając zarówno niezawodność, jak i bezpieczeństwo.
Jednym z istotnych elementów rozwoju systemów zasilania w przemyśle jest wdrażanie coraz lepiej działających systemów ochrony. Należą do nich m.in. zabezpieczenia przed problemami z jakością działania sieci elektrycznej (przepięciami, skokami lub spadkami napięcia), jak i zabezpieczenia przeciwzwarciowe oraz te, których źródłem jest sam sprzęt. Implementowane obecnie rozwiązania w zakresie zabezpieczeń w sieci elektrycznej to OCP (overcurrent protection) zapewniający ochronę przed przepięciami prądowymi, OVP (overvoltage protection) – zabezpieczające, przed zbyt wysokim napięciem mogącym się pojawić na linii zasilającej oraz UVP (undervoltage protection) – chroniący ciągłość działania podzespołu przed spadkiem napięcia. OCP monitoruje jeden lub więcej obwodów zapobiegając dostarczaniu przez zasilacz większej ilości prądu, niż są w stanie obsłużyć jego obwody. Funkcja zapobiega temperaturowemu zużyciu kabli i złączy zasilacza oraz uszkodzeniom obwodów.
Innymi kategoriami układów ochronnych są zabezpieczenia przeciwzwarciowe SCP (short circuit protection) oraz OTP (overtemperature protection) – ochrona przed przegrzaniem elementów, co powoduje zakłócenia w ich pracy i krótszą żywotność oraz OLP (overload protection). Z kolei funkcja OVP zabezpiecza przed uszkodzeniem zasilacza z powodu przetężenia (w tym zwarć na wyjściu). Zabezpieczenie jest aktywowane wtedy, gdy prąd obciążenia jest większy niż wartość graniczna.
Kompleksowe i pewne zabezpieczenia stanowią jedną z ważniejszych funkcjonalności systemów zasilania w przemyśle. Według opinii naszych ankietowanych implementacja kompleksowych układów zwiększających bezpieczeństwo i ciągłość działania jest jedną z cech, na które klienci zwracają uwagę w pierwszej kolejności.
¹ Research and Markets "Global Industrial Power Supply Market by Type (AC-DC and DC-DC Converter), Output Power (up to 500 W, 500-1000 W, 1000 W-10 kW, 10-75 kW, 75-150 kW), Vertical (Medical & Healthcare, Transportation, Military & Aerospace, Automobile), Region - Forecast to 2027" https://www.researchandmarkets.com/reports/5403039/global-industrial-power-supply-market-by-type-ac
² Power Electronics News "Power Supply Design Notes: Comparing Different Efficiencies of Devices" https://www.powerelectronicsnews.com/powersupply-design-notes-comparing-differentefficiencies- of-devices/
Powiązane treści
Zobacz więcej w kategorii: Raporty
Zobacz więcej w temacie: Zasilanie, aparatura nn
Zobacz również
Świat Radio
14,90 zł Kup teraz
Elektronika Praktyczna
18,90 zł Kup teraz
Elektronika dla Wszystkich
18,90 zł Kup teraz
Automatyka, Podzespoły, Aplikacje
15,00 zł Kup teraz
IRA - Informator Rynkowy Automatyki
0,00 zł Kup teraz
Elektronik
15,00 zł Kup teraz
IRE - Informator Rynkowy Elektroniki
0,00 zł Kup teraz
