Rynek krajowy na podstawie ankiet
Systemy bezpieczeństwa maszynowego
Zastosowania systemów bezpieczeństwa
W erze intensywnej automatyzacji i rosnącego udziału maszyn w procesach technologicznych kwestie bezpieczeństwa technicznego przestały być jedynie wymogiem formalnym – dziś stanowią fundament odpowiedzialnego podejścia do zarządzania produkcją. W każdej z branż, w których maszyny odgrywają kluczową rolę – od klasycznej obróbki metali, przez transport bliski, aż po przemysł wydobywczy – niewłaściwe zabezpieczenie stref pracy może prowadzić do poważnych zagrożeń dla zdrowia i życia ludzi, a także do istotnych przestojów operacyjnych i strat ekonomicznych.
Wyniki badania ankietowego przeprowadzonego przez redakcję w marcu tego roku wśród polskich dostawców komponentów i usług związanych z bezpieczeństwem maszyn jasno pokazują, że świadomość techniczna w tym obszarze jest dziś wyższa niż kiedykolwiek wcześniej. Spośród wszystkich obszarów zastosowań systemów zabezpieczających, najwyższy odsetek wskazań (85%) dotyczy przemysłu produkcyjnego jako całości (rys. 3). To właśnie tam – w środowiskach charakteryzujących się dużym zagęszczeniem maszyn, wysoką wydajnością cyklów produkcyjnych i obecnością operatorów – ryzyko wystąpienia incydentów jest największe, a jednocześnie możliwość ich ograniczenia dzięki nowoczesnym środkom ochronnym – najpełniej wykorzystywana.
W odpowiedziach uczestników badania wysokie miejsce zajęły maszyny o podwyższonym poziomie ryzyka – prasy i obrabiarki. 77% respondentów wskazało je jako kluczowy obszar implementacji rozwiązań bezpieczeństwa. Ich charakterystyka – duża siła działania, szybkie cykle pracy i częsty kontakt z operatorem – wymusza stosowanie rygorystycznych rozwiązań, takich jak kurtyny bezpieczeństwa, obwody kontroli zatrzymania awaryjnego czy systemy blokad sterowanych. Z kolei ogólna kategoria "innych maszyn" (67%) świadczy o szerokim spektrum aplikacji – od pakowarek i robotów współpracujących, po wyspecjalizowane urządzenia montażowe czy przetwórcze.
Nieco niższy, ale wciąż istotny udział w strukturze zastosowań mają systemy zabezpieczające stosowane w windach i podnośnikach, które zostały wskazane przez 46% respondentów. Znaczenie tych rozwiązań znajduje uzasadnienie zarówno w przemyśle, jak i w sektorze infrastrukturalnym. Również transport (41%) oraz górnictwo (34%) pozostają istotnymi obszarami, gdzie wymogi bezpieczeństwa – często określane odrębnymi normami – stanowią nieodłączny element procesu projektowego i eksploatacyjnego. Symboliczny udział aplikacji "innych" (3%) pokazuje, że choć zakres branż może się poszerzać, trzon rynku pozostaje jasno zdefiniowany.
Odbiorcy systemów bezpieczeństwa
Jednym z ważnych aspektów obecnej analizy rynku jest identyfikacja grup, które faktycznie odpowiadają za inwestycje i implementację systemów bezpieczeństwa. Wbrew pozorom, nie są to wyłącznie końcowi użytkownicy. Wyniki ankiety pokazują, że najsilniejszą grupę odbiorców stanowią integratorzy systemów, wskazani przez 80% respondentów (rys. 4). To właśnie te firmy są odpowiedzialne za projektowanie i wdrażanie kompleksowych rozwiązań zabezpieczających, zgodnych z wymaganiami dyrektyw i norm zharmonizowanych – przede wszystkim Dyrektywy Maszynowej oraz normy PN-EN ISO 13849.
Tuż za nimi, z niewiele niższym wynikiem (79%), znajdują się producenci OEM – wytwórcy maszyn i urządzeń, dla których komponenty bezpieczeństwa stanowią integralny element produktu końcowego. Dla tej grupy nie jest to dodatek, lecz istotny parametr funkcjonalny i rynkowy. Zapewnienie zgodności z wymaganiami bezpieczeństwa już na etapie projektowania decyduje nie tylko o dopuszczeniu maszyny do użytku, ale również o jej konkurencyjności rynkowej.
Trzecie miejsce zajmują końcowi użytkownicy – zakłady przemysłowe – z 57% wskazań. To oni odpowiadają za ostateczne wdrożenie i przestrzeganie zasad bezpieczeństwa na poziomie operacyjnym. W ich przypadku wdrożenie często dotyczy modernizacji istniejących maszyn, ich doposażenia lub rekonfiguracji, w odpowiedzi na zmieniające się przepisy lub warunki eksploatacji.
Czwartą grupą pozostają dystrybutorzy (48%), którzy pełnią funkcję kanału sprzedażowego, ale coraz częściej również doradczego – wspierają klientów w doborze komponentów i oferują podstawowe wsparcie techniczne. Co ciekawe, wśród odbiorców wskazano także firmy niezwiązane bezpośrednio z przemysłem. Choć ich udział wynosi tylko 20%, może to być sygnał rosnącego zainteresowania bezpieczeństwem maszyn w sektorze edukacyjnym, usługowym czy użyteczności publicznej.
Stabilizacja i ostrożny optymizm
Choć w ostatnich latach sektor bezpieczeństwa maszyn musiał zmierzyć się z wieloma wyzwaniami – od zakłóceń w łańcuchach dostaw, przez presję inflacyjną, po skutki geopolitycznej niestabilności, wyniki najnowszego badania sugerują utrzymującą się równowagę rynkową i umiarkowany optymizm co do przyszłości branży. Aż 73% respondentów oceniło, że koniunktura w branży pozostaje bez zmian, a 20% wskazało na jej poprawę. Zaledwie 7% uczestników badania uznało, że koniunktura ulega pogorszeniu (rys. 5). W kontekście globalnych zawirowań gospodarczych tak wysoki poziom stabilności postrzegany jest jako przejaw odporności i dojrzałości rynku bezpieczeństwa maszyn w Polsce.
Warto przy tym zauważyć, że 80% respondentów określiło aktualną sytuację na rynku jako "dobrą", mimo że nikt nie wskazał odpowiedzi "bardzo dobra" (rys. 6). Jedynie 20% oceniło ją jako "słabą". Te proporcje świadczą o pozytywnej percepcji branży – szczególnie na tle innych sektorów przemysłowych, które w ostatnich latach zmagały się z silniejszymi skutkami zewnętrznych turbulencji. Na tym tle bezpieczeństwo funkcjonalne prezentuje się jako segment stabilny, odporny i konsekwentnie rozwijający się – zarówno w wymiarze technologicznym, jak i regulacyjnym.
