Wentylatory

Skuteczność wentylacji zależy też od doboru wentylatorów potrzebnych do wytworzenia przepływu powietrza o parametrach wystarczających do usunięcia zanieczyszczeń ze źródła, ich transportu kanałami, przez filtry oraz wyprowadzenia na zewnątrz. Wyróżnić można dwa typy wentylatorów wyciągowych: osiowe oraz odśrodkowe (promieniowe). Te drugie zasysają powietrze do środka, a wydmuchują je pod kątem 90° do kierunku osi obrotu łopatek. W tej grupie wprowadza się dalszy podział na odśrodkowe z łopatkami: pochylonymi do przodu, do tyłu i prostymi promieniowymi.

Również osiowe klasyfikuje się na trzy grupy, wentylatory: śmigłowe, rurowo-osiowe i łopatkowe. Pierwsze są zazwyczaj używane w wentylacji rozcieńczającej i chłodzeniu. Wyróżnia je możliwość przemieszczania dużych ilości powietrza przy niewielkim oporze, zaś ograniczeniem jest to, że nie nadają się do miejscowej wentylacji wywiewnej, ponieważ nie zapewniają wystarczającego ssania. Wentylatory rurowo-osiowe i łopatkowe to z kolei w zasadzie wentylatory śmigłowe przystosowane do montażu w kanale. Przeznaczone są głównie do przenoszenia powietrza niezanieczyszczonego i dlatego montowane, m.in. na dachach.

Wybierając wentylator pod uwagę bierze się wiele kwestii. Ważną jest wydajność – wentylator musi zapewnić przepływ powietrza, który pozwoli na wymianę powietrza z zakładaną częstością. Istotne jest też ciśnienie, które jest w stanie wytworzyć, szczególnie jeżeli przetłaczane powietrze jest bardzo zapylone. Znaczenie ma też stopień zanieczyszczenia powietrza.

Na przykład jeżeli zawiera niewielką ilością dymów lub kurzu, najlepszy będzie ten odśrodkowy z łopatkami pochylonymi do tyłu albo osiowy. Także w przypadku drobnego pyłu, oparów, wilgoci preferowany jest wentylator odśrodkowy z łopatkami pochylonymi do tyłu lub prostymi. Ten ostatni zaleca się oprócz tego do usuwania powietrza silnie zanieczyszczonego cząstkami stałymi. Niektóre zastosowania wymagają też specjalnych rozwiązań konstrukcyjnych.

Wentylatory specjalne

Na przykład wentylatory do wyciągów gorącego powietrza muszą być wykonane z materiałów oraz części odpornych na działanie wysokich temperatur. Kolejny przykład to urządzenia przeznaczone do przetłaczania atmosfer wybuchowych, czyli mieszanin substancji palnych w postaci gazów, par i mgieł z powietrzem, w których po wystąpieniu zapłonu następuje spalanie rozprzestrzeniające się samorzutne na całą mieszaninę. Wymagania konstrukcyjne dotyczące wentylatorów tego typu są zawarte w normie PN-EN 14986. Wytyczne te obejmują urządzenia zaliczane do grupy II G (grup wybuchowości IIA, IIB i wodoru) kategorii 1, 2 i 3 oraz grupy II D, kategorii 2 i 3, zgodnie z klasyfikacją w dyrektywie ATEX. Podobnie jak te wysokotemperaturowe, także wentylatory, które są przeznaczone do pracy w atmosferze wybuchowej wymagają stosowania specjalnych rozwiązań konstrukcyjnych i materiałowych w zakresie ich najważniejszych podzespołów: obudów, wirników oraz silników. Przede wszystkim wentylatory przeciwwybuchowe wykonuje się z materiałów, w przypadku których nie ma zagrożenia iskrzenia na skutek tarcia albo uderzenia – przykładem są wirniki i obudowy z blachy ocynkowanej lub z antystatycznego tworzywa sztucznego, obudowy od wewnątrz pokryte mosiężną blachą, dysze oraz kołnierze wykonane z miedzi. Silniki z kolei są zabezpieczone przed przegrzaniem, które monitoruje czujnik termistorowy. Te z wirującą obudową zwykle spełniają wymagania konstrukcji wzmocnionych "e", co oznacza brak łuku elektrycznego, iskier i gorących powierzchni albo nieiskrzących "nA", co z kolei znaczy, że w normalnych warunkach pracy urządzania nie są w stanie przyczynić się do zapłonu mieszaniny wybuchowej. Poza tym części mogące się elektryzować są uziemiane. Wentylatory w wersji przeciwwybuchowej są instalowane w wyciągach w lakierniach, malarniach, magazynach farb, halach produkcyjnych w branży chemicznej, drzewnej, spożywczej.

Kolejnym przykładem specjalnych konstrukcji wentylatorów są te chemoodporne, przystosowane konstrukcyjnie do tłoczenia powietrza zanieczyszczonego substancjami chemicznie agresywnymi. W ich przypadku wszystkie elementy potencjalnie narażone na kontakt z czynnikiem chemicznym muszą być wykonane z odpowiednio wytrzymałego materiału. Jest to zwykle stal nierdzewna albo tworzywo sztuczne – przykładowo wirniki, łopatki i obudowy wykonuje się z polipropylenu albo polichlorku winylu.

Wentylacja lokalna - wentylacja na stanowisku spawania Wentylacja pomieszczeń w przemyśle generalnie ma trzy główne cele: usunięcie zanieczyszczeń ze strefy oddychania pracowników, zapobieganie nagromadzaniu się w miejscu pracy łatwopalnych i wybuchowych substancji i niedopuszczenie do wytworzenia się na stanowisku atmosfery z niedoborem tlenu. W przypadku procesów takich jak spawanie, lutowanie i cięcie palnikiem głównym zadaniem wentylacji jest to pierwsze. Na tego typu stanowiskach usuwanie zanieczyszczeń powietrza ze strefy oddychania pracowników jest regulowane przepisami – przykładowe wymagania są zawarte w rozporządzeniu ministra gospodarki w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych. Można w nim przeczytać, że pomieszczenia spawalni powinny być wyposażone w wentylację zapewniającą skuteczne usuwanie zanieczyszczeń szkodliwych dla zdrowia. Stałe stanowisko spawalnicze, na którym istnieje możliwość emisji szkodliwych pyłów i gazów, pracodawca musi wyposażyć w instalację wentylacji stanowiskowej. Ponadto stosowanie w spawalni stacjonarnych urządzeń do podgrzewania przedmiotów przed albo po poddaniu ich procesom spawalniczym jest dopuszczalne pod warunkiem, że będą one wyposażone w wentylację miejscową. W tym zakresie na potrzeby spawania dostępne są rozmaite rozwiązania. Przykładem są ramiona z elastycznym, ruchomym wyciągiem, które ustawia się bezpośrednio nad łukiem spawalniczym. Wybierając je, należy zwrócić uwagę na to, by zasięg ramienia był dopasowany do wielkości stanowiska. Oprócz ramion stacjonarnych dostępne są również te w wersji mobilnej. Takie często mają więcej niż jedno ramię ssące. Korzysta się również z wentylowanych stołów spawalniczych, uchwytów spawalniczych z odciągiem i przyłbic spawalniczych z nadmuchem.