CZĘŚĆ I: CZUJNIKI, KAMERY I SYSTEMY WIZYJNE
Pierwsza część raportu dotyczy grupy urządzeń zapewniających możliwość akwizycji, przetwarzania i analizy obrazów, a także pełnienie funkcji wspomagających te zadania.
Wykorzystywane są tu rozwiązania bazujące na czujnikach wizyjnych, kamerach - obecnie często typu "smart", a także kompleksowe systemy wielokamerowe cechujące się dużymi możliwościami przetwarzania i analizy danych obrazowych.
ZAPEWNIANIE JAKOŚCI I ROBOTYKA
Zastosowania systemów wizyjnych we współczesnym przemyśle są zdecydowanie różnorodne, przy czym wspólnym mianownikiem sporej ich części są kwestie zapewniania jakości oraz weryfikacji wyrobów w czasie ich produkcji. Może to dotyczyć kontroli poprawności wykonywania elementów, poziomu napełnienia butelek i innych opakowań, sprawdzania różnic pomiędzy produktami i szeregu innych aplikacji. Kontrola wizyjna jest w praktyce stosowana na wielu etapach produkcji.
W bieżącym badaniu duży wzrost popularności odnotowała druga z kategorii przedstawionych na wykresie, tj. "systemy zrobotyzowane". Dotyczy to zarówno montażu kamer na robotach, jak też wykorzystania systemów wizyjnych jako elementów instalacji z robotami (służących do oceny położenia elementów przed ich pobieraniem przez roboty). Jest to największa zmiana procentowa w historii publikowanych przez nas raportów dotyczących machine vision.
Istotnym obszarem wykorzystania czujników i kamer wizyjnych są aplikacje związane z kontrolą kodów 1D i 2D, rozpoznawaniem liter oraz różnych etykiet. Odczytywane są przy tym oznaczenia na różnych materiałach i wykonywane w różnych technikach. Do popularnych aplikacji zaliczają się też te związane ze zliczaniem i pomiarami gabarytów produktów.
Pozostałe zastosowania omawianych systemów znaleźć można na cytowanym wykresie, zaś bieżące wyniki są podobne do tych prezentowanych w poprzednich badaniach rynku. Wprawdzie wystąpiły tu też zmiany procentowe odpowiedzi w przypadku kategorii "pomiary gabarytów" oraz "kontrola ruchu", niemniej jednak zestawienie jako całość potwierdza fakt uniwersalności systemów wizyjnych i ich niezbędności w branży produkcyjnej.
|
POZYTYWNE NASTROJE NA RYNKU
Koniunktura w sektorze związanym z dystrybucją i integracją systemów wizyjnych jest powiązana z dwoma czynnikami - ogólną sytuacją w gospodarce oraz nakładającymi się na to zmianami wymogów odbiorców produktów przemysłowych. Ogólnym trendem towarzyszącym rozwojowi krajowego przemysłu jest zwiększanie wymogów co do jakości produkcji, co wymusza inwestycje w systemy wizyjne.
Jeżeli zaś chodzi o gospodarkę, to ostatnie kilka lat było w sporej części branż, szczególnie w przemyśle produkcyjnym, pozytywne i sprzyjało rozwojowi omawianego w raporcie rynku. Blisko 70% dostawców rozwiązań wizyjnych określiło koniunkturę jako dobrą, zaś dalsze 23% jako bardzo dobrą (patrz rys. 2). To jeden z najlepszych wyników kończącej się dekady.
Jeżeli chodzi o wartość omawianego rynku, to uśrednienie podawanych przez respondentów szacunków wyniosło pomiędzy 50 a 70 mln zł (zależnie od ujęcia w danych wartości skrajnych). Większość odpowiedzi zawierało się tu w przedziale od 10 do 100 mln zł, choć było też kilka wskazań powyżej ostatniej z liczb.
Dwa lata temu średnia dla podawanych wartości wyniosła 30-40 mln zł, ale wtedy również kilka ocen obejmowało kwoty 100 mln zł i więcej. Różnice pomiędzy średnimi wytłumaczyć można faktem szacowania wartości na bazie kilkunastu odpowiedzi ankietowych - tego typu wyników nie można traktować jako statystycznie wiarygodnych, a jedynie jako zgrubne przybliżenia stanu rzeczywistego.
WYMOGI ODBIORCÓW
Spoglądając na omawianą tematykę pod kątem najważniejszych dla rodzimych odbiorców cech systemów wizyjnych, można generalnie wskazać pięć tego typu najważniejszych czynników. Wiodącym wskazaniem pozostaje cena (patrz rys. 3), co dotyczy atrakcyjności kosztowej komponentów i kompletności rozwiązań wizyjnych.
W tym obszarze niewątpliwym trendem jest wzrost możliwości akwizycji i przetwarzania obrazów przez kamery inteligentne (a więc pośrednio możliwość stworzenia bardziej wydajnego niż dawniej rozwiązania bez zwiększania jego kosztów) oraz wzrost funkcjonalności czujników wizyjnych. Te ostatnie pod względem współczynnika cena/możliwości stanowią dzisiaj atrakcyjną alternatywę dla tradycyjnych systemów wizyjnych.
Drugie miejsce w rankingu zajęła "łatwość użycia i programowania". Odbiorcy chcą korzystać z wydajnych, zaawansowanych, a jednocześnie łatwych do skonfigurowania rozwiązań wizyjnych. Istotna jest również możliwość prostej modyfikacji przez własny personel. Odpowiedzią producentów na te wymagania jest rozwój oferty czujników wizyjnych z wbudowanymi funkcjami uczenia się, a także zapewnianie bloków programowych do obsługi zadań w zakresie machine vision.
Bloki te mogą być implementowane jako elementy większego systemu obejmującego np. sterowanie logiczne czy kontrolę robotów - w tym przypadku wykorzystanie wspólnej platformy sprzętowo-programowej umożliwia znacznie szybszą i łatwiejszą implementację oraz uruchomienie całego systemu.
Dla odbiorców liczy się również kompleksowość rozwiązania, jakość urządzeń oraz bezawaryjność ich pracy, a także ich szeroko rozumiane możliwości. Bieżący ranking ma charakter podobny do poprzednich tego typu zestawień publikowanych w APA.
KOMPONENTY CZY SYSTEMY?
Czy kamery i czujniki wizyjne to komponenty dostarczane do klientów osobno, pojedynczo, czy raczej w kompletacjach i gotowych systemach? Pytanie to zadajemy przy okazji każdego badania rynku i właściwie nie ma tu jednoznacznego wskazania, a jedynie niewielka przewaga odpowiedzi "w kompletacjach" (rys. 4). Można przy tym założyć, że istnieje zależność: kamery dostarczane są zazwyczaj w większych systemach i wymagają integracji, natomiast czujniki wizyjne - samodzielnie.
"Rodzaj zastosowanego rozwiązania, tj. czy będzie to prosty czujnik wizyjny, czy złożony system wizyjny, zależy głównie od stopnia skomplikowania aplikacji. Możliwości zastosowań obydwu grup wyrobów zachodzą na siebie, a dodatkowo zmiany wprowadza rozbudowa możliwości czujników wizyjnych" - stwierdza jeden z naszych respondentów.
W każdym z przypadków bardzo istotne jest natomiast wsparcie techniczne klientów, pomoc przy doborze rozwiązań i ich uruchamianiu. Pewną praktyką, która zdaniem wielu dostawców sprawdza się w tej branży, jest wypożyczanie urządzeń klientom w celu ich sprawdzenia we własnej aplikacji przed zakupem.
KAMERY 3D I INNE NOWOŚCI
W branży machine vision jednym z głównych trendów rozwojowych była przez lata popularyzacja kamer inteligentnych, czyli urządzeń integrujących standardową kamerę wizyjną z modułem przetwarzania obrazów na postać cyfrową oraz z interfejsem komunikacyjnym. Tego typu kompaktowe kamery są dzisiaj czymś standardowym i w obszarze innowacji zrobiły miejsce innym technologiom oraz nowościom. Jakim?
Poniżej prezentujemy listę wskazań respondentów:
- integracja systemu wizyjnego z robotami oraz systemami sterowania - wykorzystanie wspólnej platformy hardware’owej oraz modułowego oprogramowania,
- rozwój "inteligentnego oświetlenia",
- popularyzacja kamer i systemów 3D umożliwiających określanie wysokości, kształtu czy objętości obiektów,
- miniaturyzacja kamer i ich optyki,
- nowe dostępne algorytmy, wzrost możliwości oprogramowania,
- nowości w optycznych systemach pozycjonowania,
- wzrost szybkości obliczeniowej / przetwarzania danych,
- deep learning i wykorzystanie sieci neuronowych.
Warto zwrócić uwagę, że tym razem w zestawieniu nie pojawiły się interfejsy cyfrowe oraz czujniki wizyjne. Taki brak - po kilku latach występowania - można interpretować jako spopularyzowanie się danej technologii, która z nowości staje się czymś powszechnie wykorzystywanym przez odbiorców.
NA RYNKU SYSTEMÓW WIZYJNYCH
Główną grupą odbiorców omawianych produktów są odbiorcy końcowi, a więc w szczególności zakłady przemysłowe - tak stwierdziło 84% respondentów (patrz rys. 5). Niewiele mniej osób wskazało tutaj integratorów systemów, a więc de facto także firmy obsługujące głównie przemysł. Trzecią z grup stanowią producenci OEM. Również, jak widać na cytowanym wykresie, podział ten jest w bieżącej dekadzie praktycznie stały.
Biorąc pod uwagę stronę podażową, można stwierdzić, że w branży działa wielu wyspecjalizowanych dostawców czujników, kamer oraz innej aparatury wchodzącej w skład systemów wizyjnych. Wiele z tych firm, czego przykładami są Omron, Turck, Balluff, Stemmer Imaging, Panasonic, Sick czy Keyence, jest u nas obecnych bezpośrednio, poprzez ich oddziały krajowe.
Na rynku działa też kilkudziesięciu dystrybutorów - zarówno specjalizujących się w omawianej dziedzinie, jak też oferentów szerokiego asortymentu produktów. Większość z nich świadczy usługi związane z doborem produktów, część również z uruchamianiem systemów wizyjnych.
W tabelach raportowych przedstawiono sumarycznie 24 podmioty, a więc podobnie jak w poprzednich raportach. Nie zmieniła się przy tym czołówka rynku, jeżeli chodzi o popularność i rozpoznawalność marek. Wiodącymi firmami są tu: Cognex oraz Keyence, a także Sick, Omron, Balluff i Banner (patrz rys. 6).
Wyniki te są subiektywną oceną respondentów i nie należy ich utożsamiać z udziałami tych podmiotów w rynku. Warto natomiast dodać, że w ocenie ponad połowy (57%) ankietowanych konkurencja w omawianym sektorze jest silna (patrz rys. 7).
KIERUNKI ROZWOJU BRANŻY ZOSTAŁY JUŻ WYTYCZONE
Dwa lata temu, publikując raport analogiczny do bieżącego, postulowaliśmy, że najważniejszymi krajowymi rynkami będą dla dostawców systemów wizyjnych sektory: motoryzacyjny (bardzo duża przewaga nad innymi kategoriami), spożywczy oraz farmaceutyczny. W 2019 roku można mówić o "powtórce z rozrywki" - typowane branże były właściwie takie same jak poprzednio (patrz rys. 8).
Do zmian zaliczyć można natomiast pojawienie się wskazań sektora elektronicznego (produkcja urządzeń elektronicznych) i ogólnoprodukcyjnego. Trendy te są zbieżne z obserwowanymi w globalnej branży systemów wizyjnych.
CZĘŚĆ II: KAMERY TERMOWIZYJNE
Druga część raportu zawiera informacje dotyczące branży związanej z dostarczaniem kamer termowizyjnych oraz świadczeniem powiązanych usług.
Podobnie jak w przypadku opisu dotyczącego systemów wizyjnych, można ją traktować jako aktualizację informacji podanych w poprzednich raportach.
TRZY KLUCZOWE BRANŻE
Chociaż historia rozwoju kamer termowizyjnych ma już kilkadziesiąt lat, dopiero w ostatnich kilkunastu branża doświadczała ogromnego rozwoju. Powodem była dostępność relatywnie tanich matryc mikrobolometrycznych, które trafiały do przenośnych urządzeń diagnostyczno-pomiarowych.
Jednocześnie kamery przestały być produktami oferowanymi przez specjalistycznych dostawców i znalazły się w ofertach dystrybucyjnych szeregu innych firm, a wraz z tym - na wyposażeniu diagnostów i serwisantów.
Pozwoliło to na ich popularyzację w szeroko rozumianym przemyśle oraz branży budowlanej, w zastosowaniach elektroinstalacyjnych, transporcie i innych aplikacjach.
Patrząc na powiązaną z powyższymi tematami statystykę (patrz rys. 9), można stwierdzić, że w kraju najpopularniejsze są niezmiennie zastosowania w obszarach: przemysłu, energetyki i budownictwa, istotne są też aplikacje naukowe, związane z automatyzacją procesów, a także specjalne i wojskowe (patrz rys. 9).
W każdym z przypadków stosowane są inne urządzenia - od tych najdroższych i o najwyższych parametrach (wojsko, nauka, R&D, energetyka), poprzez szeroką gamę różnych kamer (przemysł, budownictwo), do tańszych urządzeń diagnostycznych (np. w utrzymaniu ruchu). W perspektywie publikowanych przez nas dotychczas raportów całość ma dosyć stały charakter.
|
TERMOWIZJA ROZWIJA SIĘ
Ostatnia dekada to ciągły rozwój technologii kamer termowizyjnych - pod względem rozdzielczości i czułości termicznej ich detektorów czy też szybkości skanowania i przetwarzania danych. Dzieje się to dzięki rozwojowi optoelektroniki i elektroniki, a także migracji technologii z urządzeń droższych do kamer tańszych.
Wiele innowacji ma również miejsce w sferze funkcjonalnej - np. automatycznej analizy danych, komunikacji bezprzewodowej, itd. W bieżącym badaniu dostawcy wskazali następujące nowości technologiczne i czynniki kształtujące rynku (cytujemy tu odpowiedzi respondentów):
zwiększanie rozdzielczości przy zachowaniu tej samej lub niższej ceny kamer,- coraz lepsze matryce w coraz bardziej dostępnych cenach, drastyczny spadek ceny urządzeń,
- komunikacja bezprzewodowa, zdalne przesyłanie wyników pomiarów,
- postępująca miniaturyzacja oraz dalsza integracja kamer z innymi urządzeniami,
- laserowe ustawianie ostrości,
- silny rozwój wideoanalityki,
- możliwości obrazowania wielospektralnego,
- funkcja Asset Tagging,
- obiektywy niewymagające kalibracji producenta, samokalibrujące się soczewki,
- rozwój kamer stacjonarnych - np. do zabezpieczania ppoż. składowisk.
Dwie odpowiedzi wskazywały na brak większych zmian technologicznych w omawianym zakresie.
CZYNNIKI RYNKOWE I KONIUNKTURA
Branża związana ze sprzedażą urządzeń termowizyjnych oraz usług z nimi powiązanych jako całość niezmiennie rozwija się. Jednocześnie można zauważyć, że na tempo tego rozwoju wpływają zmiany koniunktury w poszczególnych jej branżach - tj. w energetyce, przemyśle oraz budownictwie.
Szczególnie zmienny jest ostatni z sektorów, gdzie po okresie wzrostów, związanych z popularyzacją termomodernizacji i koniecznością wykonywania audytów termowizyjnych budynków, rynek wrócił do poprzedniego stanu. Ostatnia dekada to również pojawianie się na rynku kolejnych wersji tanich kamer pistoletowych do zastosowań związanych z inspekcją czy utrzymaniem ruchu, a wraz z tym erozji cen urządzeń.
Dzisiejsza koniunktura na rynku jest niezła - tak oceniła ją ponad połowa ankietowanych. Dodatkowo 19% osób stwierdziło, że w branży jest bardzo dobrze (patrz rys. 10). Mało satysfakcjonujący jest natomiast wynik 25% dotyczący kategorii "słaba" - wprawdzie nieco lepszy niż przed dwoma laty, ale i tak poniżej wskazań dla pierwszej połowy dekady.
Zmalała również nieco konkurencyjność na rynku (patrz rys. 7). Nadal przeważają oceny "silna", jednak takich było 2/3, podczas gdy reszta wskazań to "standardowa". Dwa lata temu wyniki były: 88% do 12%.
Jeżeli chodzi o wartość omawianego sektora (roczną sprzedaż urządzeń), to szacowana ona była przez respondentów na średnią wartość 25-35 mln złotych. Są to wyniki wyższe niż poprzednio i jednocześnie wpisujące się w średnioterminowy trend wzrostowy. Przykładowo rezultaty sprzed sześciu lat to około 12 mln zł, z 2015 roku - około 20 mln zł.
Warto dodać, że jeden z naszych respondentów podał wielkość sprzedaży ilościowo - oszacował ją na 3 tys. urządzeń rocznie. Do tego wszystkiego należy doliczyć wartość rynku związanego z usługami w zakresie pomiarów termowizyjnych, o co w ankiecie już nie pytaliśmy.
W BRANŻY PANUJE DUOPOL
Chociaż producentów i dostawców kamer termowizyjnych jest dzisiaj wielu, to cały czas można tu mówić o swoistym duopolu. Na rynku już od lat karty rozdają przede wszystkim dwie firmy: FLIR Systems oraz Fluke. Zostały one również po raz kolejny wytypowane przez naszych respondentów jako najpopularniejsze w Polsce marki (patrz rys.11).
Trzecia z popularnych firm to niemieckie Testo, zaś kolejne miejsca zajęły m.in. Sonel oraz Optris. Tym razem nie pojawiło się Vigo Systems - poza tym większych zmian nie odnotowaliśmy. Większość wymienionych firm, w szczególności liderzy rynku, ma szeroką ofertę produktów z zakresu termowizji dla różnych branż - z przemysłem, energetyką i budownictwem na czele.
Krajowy sektor kamer termowizyjnych cechuje się dużą konkurencyjnością. Jeżeli chodzi o przedsiębiorstwa obsługujące rodzimy rynek, to w bieżącym raporcie pojawiło się 20 takich podmiotów.
Wyróżnić tu można dwie kluczowe grupy - producentów kamer wraz z ich lokalnymi przedstawicielstwami oraz dystrybutorów. Do tej pierwszej zaliczyć można pięciu wymienionych wcześniej liderów, zaś przykładami dystrybutorów są firmy katalogowe oraz dostawcy specjalizowani - np. oferenci aparatury pomiarowej, w tym urządzeń do pomiarów temperatury.
WSKAZANIE NA PRZEMYSŁ
Na koniec spojrzenie w przyszłość i próba prognozy, które branże będą w Polsce głównymi odbiorcami kamer termowizyjnych.
Ostatnim razem (dwa lata temu) w podobnym zestawieniu miejsca ex aequo zajęły kategorie "przemysł" i "energetyka", zaś za nimi były zastosowania związane z inspekcją termowizyjną budynków.
Tym razem większość respondentów wskazała na przemysł jako sektor wiodący (patrz rys. 12), aczkolwiek dwie pozostałe branże znalazły się również na istotnych miejscach.
Jeżeli jednak do przemysłu dodamy też wskazania "produkcja", "utrzymanie ruchu", "przemysł lekki" czy "motoryzacja", to kategoria ta okazuje się istotnie najważniejszą.
Oczywiście należy tu wziąć poprawkę na badaną przez nas grupę dostawców, która w dużym stopniu powiązana jest właśnie z przemysłem. Drugą z uwag jest to, że w zestawieniu po raz kolejny nie znalazła się branża naukowo-badawcza.
Klienci z tego sektora są typowo odbiorcami droższych kamer, zazwyczaj w pełni radiometrycznych, zaś cały czas trzon rynku stanowią tańsze, bardziej popularne urządzenia.
Zbigniew Piątek
Źródłem wszystkich danych przedstawionych w tabelach oraz na wykresach są wyniki uzyskane w badaniu ankietowym przeprowadzonym wśród firm działających w Polsce w branży produkcji i dystrybucji czujników, kamer i systemów wizyjnych oraz kamer termowizyjnych. Badanie miało miejsce w połowie 2019 roku. W przypadku danych z poprzednich lat posłużono się wynikami analogicznych badań przeprowadzonych przez redakcję.
