Napędy i silniki elektryczne

Branże związane z silnikami elektrycznymi oraz przemiennikami częstotliwości tworzą w Polsce rynki o wartości kilkuset milionów złotych każdy i są obszarami działalności wielu firm branżowych. Podmioty te obsługują przemysł, energetykę, rynek maszynowy, budowlany, wod-kan czy też infrastrukturalny. Tworzy to szeroki front ich działań, z czym współgra duża oferta produktów i ciągły rozwój branż. Sprzyja temu również poszukiwanie przez klientów energooszczędnych, atrakcyjnych cenowo urządzeń.

Branża napędowa stanowi jeden z największych obszarów rynku automatyki. Rocznie na świecie sprzedawanych jest ponad 60 mln silników niskiego napięcia i ponad 25 mln przemienników częstotliwości, zaś rynek z nimi związany wart jest kilkadziesiąt mld dolarów (dane za IHS). Trafiają one do różnorodnych maszyn i urządzeń – zarówno w przemyśle, jak też budownictwie, energetyce, instalacjach ochrony środowiska i w wielu innych aplikacjach. O szczegółach z tym związanych pisaliśmy w poprzednim wydaniu informatora (IRA 2023), gdzie również informowaliśmy o skutkach pandemii i koniunkturze na rynku. W bieżącej analizie uzupełniamy te tematy, rozpoczynając od kwestii wyboru silników i napędów przez polskich klientów.

Jakub Czapliński

Danfoss Drives Poland

Jakie nowości w zakresie techniki napędowej oferujecie? Co dostarczanie oprócz przetwornic częstotliwości?

Nasza oferta, oprócz przemienników, obejmuje m.in. serwonapędy, softstarty, układy zintegrowane, filtrujące i wiele innych produktów. Dodatkowo bardzo silnie rozwinęliśmy nasze portfolio urządzeń średniego napięcia. W tym przypadku oferujemy dwie nowe serie – przemienników tradycyjnych V1000 oraz przeznaczonych m.in. do przemysłu morskiego o nazwie Vacon 3000. Są to nowatorskie przetwornice chłodzone cieczą, które są bardzo kompaktowe, złożone ze zintegrowanych, łatwo wymienialnych modułów, zabezpieczonych przed wpływem warunków atmosferycznych i drgań.

Pod koniec 2022 roku wprowadziliśmy również nowe serię produktów niskiego napięcia – zarówno wersje podstawowe, jak też zaawansowane funkcjonalnie, przy czym w ich projektowaniu korzystaliśmy z doświadczeń zebranych przy produktach VLT oraz Vacon. Promujemy na rynku rozwiązania takie jak zdalny oraz prewencyjny monitoring. Do tego dochodzą technologie stosowane w magazynach energii, energetyce OZE, a także produkcji zielonego wodoru oraz zielonego amoniaku w przemyśle chemicznym.

A co z napędami do konkretnych aplikacji – np. do systemów HVAC czy zastosowań wod-kan?

Dostarczamy wyroby, które są funkcjonalnie dopasowane do takich aplikacji. Dotyczy to systemów HVAC, wod-kan, ale też branży spożywczej czy morskiej. Ostatni z rynków jest bardzo ciekawy i rozwija się w Polsce dynamicznie, w tym dzięki mniejszym i średniej wielkości firmom. Mamy napędy specjalizowane, które wykorzystywane są m.in. w certyfikowanych systemach oddymiania pożarowego. Są one wyposażone w opcje pracy w trybie fire mode, przy czym w odróżnieniu od innych tego typu wyrobów, również w tym trybie możliwa jest kontrola pracy urządzenia. Pozwala to na kontrolę różnicy ciśnień pomiędzy pomieszczeniami w przypadku wystąpienia pożaru, co jest unikalną funkcjonalnością na rynku. Dodam, że mamy też ciekawe doświadczenia w przemyśle dźwigowym – proponujemy tu przetwornice z systemami anti-sway. Dzięki nim, gdy dźwig się przesuwa, przetwornica automatycznie kompensuje wahania ewentualnego ciężaru.

Preferencje zakupowe rodzimych odbiorców

Silniki i napędy kupują przede wszystkim producenci maszyn i urządzeń (sektor OEM), w dalszej kolejności integratorzy systemów oraz klienci końcowi. Czwartą z grup stanowią, analogicznie do poprzednich tego typu statystyk, dystrybutorzy. O ile dla jednych będą tu kluczowe przede wszystkim parametry techniczne i cena, o tyle dla innych podstawowym wymogiem może być zapewnienie kompletacji systemu lub, co ma szczególnie miejsce w przypadku utrzymania ruchu, szybkie dostarczenie zamiennika.

Silniki i napędy elektryczne dostępne są na rynku w dużej różnorodności, jeżeli chodzi o moce, wykonania napięciowe i inne parametry techniczne oraz funkcjonalność. Lista cech z nimi związanych jest również długa, przy czym lokalni odbiorcy przede wszystkim poszukują urządzeń atrakcyjnych cenowo, spełniających wymogi techniczne aplikacji i, co dotyczy przede wszystkim silników, o wysokiej sprawności. W dalszej kolejności ważne są: niezawodność, marka, stopień ochrony, możliwości regulacji, interfejsy komunikacyjne (w przypadku napędów) oraz stopień ochrony. Kolejność tych cech jest zbieżna z dotychczas publikowanymi statystykami, przy czym tym razem rozróżniliśmy koszty na zakup i użytkowanie, czyli wydatki inwestycyjne i operacyjne.

Jeżeli chodzi o silniki elektryczne, to lista wymogów jest zbliżona do powyżej przedstawionych, aczkolwiek występują tu też istotne różnice. W tym przypadku, oprócz ceny zakupu i parametrów technicznych, kluczowa jest wspomniana efektywność energetyczna, a więc w praktyce koszty użytkowania. Należy dodać, że prezentowana statystyka stanowi pewnego rodzaju uśrednienie wskazań wymogów klientów. W każdym z przypadków będą one miały charakter specyficzny, zależny od aplikacji – inny np. w maszynach i standardowych liniach technologicznych, inny w zastosowaniach w strefach zagrożonych wybuchem, jeszcze inny w przypadku konieczności pracy w warunkach higienicznych.

Do powyższego dochodzi wsparcie udzielane przez dostawcę. Odbiorcy silników i napędów zazwyczaj wymagają jakiegoś rodzaju supportu – zarówno na etapie zakupu komponentów, ich uruchamiania, jak też późniejszej eksploatacji. Szczególnie ważny jest proces tworzenia systemu obejmującego napęd, silnik, motoreduktor i inne elementy. W tym przypadku poprawny dobór oraz zgranie tych podzespołów warunkuje długoterminową pracę. A gdy jednak dojdzie do awarii, również ważne jest wsparcie i możliwość szybkiego uzyskania zamiennika uszkodzonego komponentu. Tego typu wsparcie w postaci gwarantowanego czasu reakcji dostawcy i wymiany wadliwego komponentu na nowy ma często charakter sformalizowany, tj. bazuje na umowie z klientem końcowym. Część dostawców oferuje też rozbudowane programy serwisowe, w tym polegające na odświeżaniu starych systemów napędowych. Finalnie częścią budowania długookresowych relacji z klientami są szkolenia oraz inna działalność związana z przekazywaniem know-how.

Liczą się produkty markowe

Omawiany sektor jest branżą dużą, dojrzałą, gdzie działa wielu producentów i dystrybutorów. W analizach w IRA oraz raportach publikowanych w APA regularnie przedstawiamy oferty 40‒50 takich podmiotów i podobnie jest tym razem. W zakresie napędów elektrycznych od lat liderami branży są producenci zagraniczni – firmy działające globalnie. Są one obecne na naszym rynku poprzez lokalne oddziały oraz dystrybutorów i oferują zazwyczaj znacznie więcej niż same napędy – przykładowo osprzęt mechaniczny czy też kompletacje systemów. Wielu z nich współpracuje z integratorami systemów dostarczającymi aplikacje do klientów końcowych.

Powyższe fakty potwierdzają zestawienia najpopularniejszych na rynku marek. Liderami rynku krajowego są niezmiennie dostawcy zachodnioeuropejscy, z firmami Siemens, Danfoss, ABB, Lenze, SEW-Eurodrive i Schneider Electric na czele. Szczególnie trzy pierwsze marki otrzymały sporą liczbę głosów. Druga grupa popularnych firm obejmuje producentów dalekowschodnich – liderem jest tu LS Electric, ważne firmy to również m.in. Omron oraz Mitsubishi. W przypadku producentów amerykańskich kluczową marką jest od lat Allen-Bradley (Rockwell Automation).

Najpopularniejsze w Polsce marki silników prądu przemiennego – zestawienie nie odzwierciedla udziału wymienionych firm w rynku

Marek Bukieda

Yaskawa

Jakie zmiany w technologiach silników i napędów obserwujecie?

Coraz większa liczba używanych przemienników wymusza konieczność redukowania zaburzeń wprowadzanych do sieci energetycznej. Stąd też normą są filtry EMC wbudowane lub zewnętrzne. Producenci maszyn z kolei za warunek konieczny uznają funkcje Safety Stop. Rośnie popularność komunikacji cyfrowej, głównie Profinet i EtherCAT. Klienci chcą też mieć wgląd w to, co dzieje się z układem napędowym – wymusza to stosowanie zaawansowanych paneli sterowniczych w przemienniku oraz dostęp do zdalnej diagnostyki z wykorzystaniem aplikacji mobilnych.

Istotną grupą przedsiębiorstw branżowych są wspomniani dystrybutorzy. Takich firm znalazło się w tabelach kilkanaście – przykładowo: Aniro, ASTOR (firma ma m.in. markę własną Astraada), Eldar, HF Inverter Polska, Induprogress oraz Multiprojekt. W części pozostałych przypadków dystrybucja napędów sprowadza się do zaoferowania kilku marek, które po prostu uzupełniają szerszą ofertę urządzeń oraz podzespołów elektrotechnicznych i automatyki.

Jeżeli chodzi o drugi z sektorów rynku omawianych w analizie, a więc związany z silnikami elektrycznymi, w tym obszarze mamy w Polsce do czynienia z dwoma zdecydowanymi liderami – to Cantoni Group oraz Siemens. Cantoni to grupa kapitałowa, do której należą m.in. Besel, Emit, Indukta oraz Celma – i właśnie te marki wskazało wielu respondentów. W zestawieniu znaleźć też można innych popularnych dostawców, którymi są: Lenze, ABB, SEW-Eurodrive oraz ATB Tamel. Wyniki te, podobnie jak w przypadku przemienników częstotliwości, są zbieżne z rezultatami uzyskanymi w poprzednio publikowanych przez nas rezultatach badań.

Krótko o przyszłości

Dzisiaj, po pandemii i właściwie już po okresie problemów z dostępnością komponentów oraz surowców, przyszłość wielu branż wygląda obiecująco. Tak też jest z produkcją i dystrybucją silników oraz napędów elektrycznych. Tym, co dodatkowo stymuluje ten sektor, są potrzeby w zakresie zapewniania energooszczędności i efektywności produkcji. Jeżeli zaś chodzi o perspektywiczne rynki końcowe, to zgodnie z naszymi ostatnimi badaniami takimi będą w Polsce przede wszystkim sektory maszynowy oraz spożywczy. W dalszej kolejności dostawcy wskazali również m.in.: wod-kan, motoryzację oraz zastosowania HVAC.