OD CZERWCA TYLKO SILNIKI KLASY IE2 LUB IE3

Rys. 2. Straty energii w  silniku dzieli się na cztery grupy: straty w uzwojeniu (tzw. straty w miedzi, obciążeniowe), w rdzeniu (tzw. straty w stali), mechaniczne (tarcia) i dodatkowe

Klasyfikacja opisana powyżej stanowi podstawę kolejnych przepisów, tym razem dotyczących jedynie rynku unijnego. W czerwcu 2005 roku Parlament Europejski przyjął dyrektywę 2005/32/WE, która dotyczy wymogów tzw. ekoprojektu dla urządzeń elektrycznych (określa się ją mianem dyrektywy EuP - Energy- Using Products). Wyróżniono w niej szereg grup produktów, w tym w jednej z nich znalazły się silniki elektryczne.

W 2009 roku Komisja Europejska przyjęła rozporządzenie wdrażające postanowienia wymienionej dyrektywy (nr 640/2009), które usankcjonowało wymogi prawne dotyczące sprawności energetycznej silników sprzedawanych na rynku unijnym. Rozporządzenie to bazuje, jeżeli chodzi o klasyfikację silników, na normie IEC 60034-30 i definiuje analogiczne (patrz tabela 1) klasy sprawności silników elektrycznych wraz z podaniem wymogów co do czasu rozpoczęcia obowiązywania odpowiednich przepisów.

Zgodnie z cytowanym rozporządzeniem na podmioty dostarczające na rynek unijny 3-fazowe silniki asynchroniczne prądu przemiennego o mocach od 0,75 do 375kW nałożone zostają ograniczenia co do możliwości ich sprzedaży. Od 16 czerwca 2011 roku silniki takie muszą charakteryzować się sprawnością odpowiadającą co najmniej klasie IE2 (czyli mieć podwyższoną wydajność). Kolejnymi dwoma krokami wynikającymi z rozporządzenia będzie wprowadzenie w 2015 i 2017 roku obowiązku sprzedaży tylko silników o klasie sprawności co najmniej IE3.

Możliwe wtedy będzie też stosowanie wersji IE2, ale pod warunkiem użycia w układzie napędowym o regulowanej prędkości obrotowej. Szczegóły dotyczące zmian podano w ramce "Najważniejsze daty". Dla producentów silników nowe przepisy oznaczają duże zmiany, jeżeli chodzi o rozwiązania technologiczne stosowane w ich produktach. Niemniej jednak właściwie żaden z dużych wytwórców europejskich nie był na owe zmiany nieprzygotowany i praktycznie każdy oferuje nowe wersje silników.

Należy też dodać, że o ile od czerwca 2011 roku na rynku unijnym nie można już sprzedawać silników klasy IE1, o tyle mogą one być nadal wykorzystywane przez klientów już posiadających je w swoich magazynach. Innymi słowy, wcześniej kupione silniki mogą być zainstalowane i uruchomione w dowolnym momencie. Omawiana dyrektywa zawiera liczne wyłączenia. Nie dotyczy ona silników przeznaczonych do pracy w zanurzeniu, zintegrowanych z urządzeniami (np. pompami), silników hamulcowych oraz wersji do pracy w atmosferze wybuchowej.

Do wyłączeń z zakresu obowiązywania nowych przepisów zalicza się też: silniki do pracy na wysokościach powyżej 1km, w temperaturach otoczenia powyżej 40°C i maksymalnych temperaturach pracy powyżej 400°C, a także do stosowania w niskich temperaturach otoczenia lub czynnika chłodzącego. Szczegółowe informacje na ten temat znaleźć można w dyrektywie oraz u producentów silników elektrycznych.

NOWE PRZEPISY ZMIENIAJĄ RYNEK

Nie tylko Unia Europejska stawia na silniki o zwiększonej sprawności energetycznej. W przypadku USA oraz Kanady podobne przepisy już weszły w życie. Właściwie kraje te są nawet o krok dalej, gdyż od niedawna - dokładniej od grudnia 2010 (w USA) i stycznia 2011 (w Kanadzie) - istnieje wymóg sprzedaży silników o minimalnej sprawności jak dla klasy NEMA Premium (czyli odpowiednik IE3!).

W przypadku USA przepisy te zostały wprowadzone przez tzw. Energy Independence and Security Act (EISA) i dotyczą silników trójfazowych o mocach od 1 do 500HP (czyli od około 0,75 do 355kW). Z kolei od lipca 2011 w Chinach wymagane będzie stosowanie silników odpowiadających klasie IE2. Wersje tego typu muszą być już od pewnego czasu stosowane też m.in. w Korei, Australii oraz Meksyku i Brazylii.

Oczywiście szczegóły i zakres obowiązywania przepisów w poszczególnych krajach różnią się, lecz należy sądzić, że w większości największych gospodarek z czasem możliwa będzie sprzedaż tylko silników energooszczędnych. Również skutki wprowadzania tych zmian powinny być dla rynków w kolejnych latach bardzo duże. O ile okres niedawnej recesji gospodarczej, a więc 2009 rok, przyniósł w branży silników prądu przemiennego duże spadki, zeszły rok okazał się dla niej bardzo dobry - i tak pozostać powinno również w latach kolejnych.

IMS Research szacuje, że w 2014 roku dostarczanych będzie rocznie ponad 50 mln sztuk silników, co pozwoli światowemu rynkowi wzrosnąć dwukrotnie (czyli do około 19,4 mld dolarów) w stosunku do stanu z najgorszego 2009 roku. Głównym czynnikiem wzrostu mają być zmieniające się przepisy w zakresie sprawności energetycznej silników. W Europie spowoduje to wzrost sprzedaży przede wszystkim wersji o klasie IE2, później IE3, natomiast na kontynencie amerykańskim - głównie IE3.

Według cytowanej firmy globalna sprzedaż wersji IE3 wzrosnąć może o kilkaset procent już w tym roku! Niemniej jednak większość sprzedaży pod względem wartości przypadać będzie przez kolejne 5-6 lat na segment silników IE2 - głównie z powodu popytu ze strony rynku europejskiego oraz chińskiego. Ocenia się, że w 2014 roku sektor silników IE2 stanowił będzie około 60% całkowitego rynku niskonapięciowych silników elektrycznych prądu przemiennego.