Rynek krajowy na podstawie ankiet
Przemysłowy ekosystem oprogramowania
Współczesny przemysł funkcjonuje w warunkach intensywnej cyfryzacji i rosnącej presji na efektywność operacyjną – nie tylko na poziomie maszyn, ale całych ciągów technologicznych. W tym kontekście systemy SCADA/ HMI i oprogramowanie do zarządzania produkcją odgrywają kluczową rolę, tworząc cyfrowy krwiobieg nowoczesnych zakładów. Dane z najnowszego badania redakcyjnego potwierdzają, że rozwiązania SCADA/ HMI przeznaczone do pracy w małych instalacjach cieszą się dziś największym uznaniem – wskazało je aż 80% respondentów. Tuż za nimi uplasowały się bardziej rozbudowane pakiety SCADA/ HMI (76%), wykorzystywane na poziomie średnich i dużych instalacji (rys. 1). To nie przypadek. Użytkownicy doceniają te systemy za elastyczność wdrożeniową, szeroki zakres obsługiwanych protokołów oraz dostępność interfejsów wizualizacyjnych, które pozwalają skutecznie monitorować i sterować procesami w czasie rzeczywistym. Szczególne znaczenie przypisuje się tu funkcjom wspierającym zarządzanie alarmami, historią danych oraz generowaniem raportów – właśnie oprogramowanie raportujące znalazło się na trzecim miejscu zestawienia (65%), zaraz przed systemami typu historian i bazami danych (64%).
Co istotne, rosnące wymagania rynkowe związane z analizą danych i potrzebą bieżącego nadzoru nad produkcją sprzyjają popularyzacji narzędzi analitycznych (57%) oraz zintegrowanych pakietów do zarządzania produkcją – klasy MES. Choć obecnie korzysta z nich "zaledwie" 40% ankietowanych firm, kierunek zmian jest wyraźny: coraz więcej przedsiębiorstw postrzega MES nie jako narzędzie przyszłości, ale jako konieczność wspierającą transformację cyfrową i budowanie odporności operacyjnej.
Zauważalna ewolucja rynku wskazuje, że przemysł nie ogranicza się już do prostego gromadzenia danych. Coraz większą wagę przykłada do ich przetwarzania, kontekstualizacji i wykorzystania w modelach predykcyjnych. W tym sensie SCADA i MES przestają być osobnymi bytami – zaczynają tworzyć spójny ekosystem, którego główną funkcją jest nie tylko sterowanie i monitoring, ale również strategiczne wsparcie decyzyjne.
Infrastruktura, procesy i automatyzacja pod kontrolą
Systemy SCADA/HMI od lat są filarem nowoczesnych instalacji przemysłowych, jednak dane z przeprowadzonego badania (rys. 2) po raz kolejny potwierdzają, że ich zastosowanie nie ogranicza się już wyłącznie do klasycznych linii produkcyjnych. Dziś stanowią one fundament infrastrukturalnego i procesowego nadzoru w najbardziej krytycznych sektorach gospodarki. Energetyka (75%) oraz wodociągi i kanalizacja (67%) to dwa najczęściej wskazywane obszary implementacji, w których niezawodność, ciągłość działania i odporność systemów mają wymiar strategiczny. W przypadku energetyki mowa o zastosowaniach zarówno w elektroenergetyce zawodowej, jak i w rozproszonych instalacjach odnawialnych źródeł energii, gdzie potrzeba centralizacji danych i możliwości zdalnego sterowania jest wręcz warunkiem funkcjonowania. Analogicznie, w sektorze wod.-kan., SCADA pełni funkcję cyfrowego centrum zarządzania – od ujęć i przepompowni, przez stacje uzdatniania, aż po nadzór nad sieciami przesyłowymi.
Przemysł chemiczny (64%) i spożywczy (63%), choć różne technologicznie, łączy silna potrzeba nadzoru nad parametrami krytycznymi dla jakości i bezpieczeństwa produktu. W pierwszym przypadku chodzi o zgodność z reżimami procesowymi i normami środowiskowymi, w drugim – o powtarzalność, identyfikowalność i higienę produkcji. SCADA/HMI umożliwiają tutaj pełne monitorowanie i archiwizację danych, co jest niezbędne przy audytach i spełnianiu wymogów HACCP czy ISO.
Wysoko w zestawieniu uplasowała się także automatyka budynkowa (61%), której znaczenie rośnie wraz z rozwojem nowoczesnych obiektów przemysłowych, logistyki i centrów danych. Tu SCADA pełni funkcję nadrzędnego systemu nadzorczego – integrując BMS, HVAC, kontrolę dostępu i systemy bezpieczeństwa.
Nie można pominąć również przemysłu maszynowego (56%), gdzie integracja SCADA z urządzeniami OEM staje się standardem, zarówno na etapie uruchomienia, jak i w kontekście zdalnego serwisowania, predykcji awarii oraz integracji z systemami nadrzędnymi.
Na uwagę zasługuje również obecność aplikacji środowiskowych (47%), obejmujących m.in. systemy gospodarki odpadami, monitoring emisji czy kontrolę parametrów wody i powietrza. To potwierdza, że rozwiązania SCADA/HMI z powodzeniem wychodzą poza tradycyjny przemysł, stając się uniwersalnym narzędziem nadzoru w różnych sektorach wymagających stabilności, skalowalności i pełnej kontroli operacyjnej.
Podobną tendencję obserwujemy w infrastrukturze (41%), gdzie SCADA wspiera zarządzanie sieciami, obiektami transportowymi czy instalacjami komunalnymi, zapewniając bezpieczeństwo, ciągłość i zdalny dostęp do danych operacyjnych. Co istotne, nawet w mniej typowych zastosowaniach, określanych zbiorczo jako inne dziedziny przemysłowe (33%), systemy te są obecne – co świadczy o ich elastyczności i adaptacyjności w kontekście coraz bardziej zróżnicowanych potrzeb odbiorców.
Przemysław Strzała
Elmark Automatyka
Obserwujemy istotny wzrost zainteresowania systemami SCADA w związku z projektami realizowanymi w ramach Krajowego Planu Odbudowy oraz nowymi wytycznymi Unii Europejskiej w zakresie raportowania ESG. Oczywiście oprogramowanie tego typu pozostaje w dalszym ciągu kluczowym elementem w instalacjach przemysłowych, systemach BMS, infrastrukturze wodociągowej oraz w sektorze energetycznym.
Jako dystrybutor systemu MEIDS (ICONICS), Elmark Automatyka pełni rolę centrum kompetencji, które łączy integratorów z klientami końcowymi. Już na etapie projektowania opracowujemy koncepcję rozwiązania, odpowiadającą na konkretne potrzeby odbiorcy końcowego, a następnie przekazujemy ją integratorowi. To podejście pozwala znacząco skrócić czas wdrożenia i zwiększyć jego efektywność.
W prowadzonych konsultacjach kładziemy nacisk na rozwiązania cyberbezpieczne, skalowalne oraz nowoczesne pod względem architektury systemowej. Klienci wybierający współpracę opartą na oprogramowaniu ICONICS doceniają przede wszystkim jego innowacyjność oraz możliwość integracji wielu systemów brzegowych w jednej, spójnej strukturze. Coraz częściej prowadzimy wspólnie z nimi pilotażowe wdrożenia z wykorzystaniem sztucznej inteligencji (AI), m.in. w obszarze predykcji.
Użytkownicy ICONICS wskazują na wiele zalet tego rozwiązania: rozbudowane możliwości raportowania, skalowalne panele operatorskie, dwukierunkową integrację z istniejącymi systemami, dostępność wizualizacji na dowolnym urządzeniu oraz prostotę zarządzania użytkownikami. Jednocześnie wciąż spotykamy się z postrzeganiem SCADA wyłącznie jako narzędzia do wizualizacji produkcji. Naszą rolą jest uświadamianie, że ICONICS to znacznie więcej — to kompleksowa platforma, która w pełni rozwija swój potencjał w zaawansowanych i złożonych projektach.
Kluczowym elementem opłacalności wdrożenia nie jest jedynie gromadzenie danych, lecz ich skuteczna analiza. Taki sposób podejścia pozwolił naszym klientom – w niektórych przypadkach — osiągnąć redukcję zużycia energii nawet o 40%, co przełożyło się na zwrot z inwestycji w czasie krótszym niż pół roku.
System SCADA, odpowiednio wdrożony i wykorzystany, staje się narzędziem do realnego rozwiązywania problemów. ICONICS w tym kontekście traktujemy jako swoisty multitool — uniwersalne narzędzie do integracji wielu systemów i optymalizacji ich działania przy użyciu najnowszych technologii. W najbliższych latach spodziewamy się, że kluczowym czynnikiem zwiększającym efektywność analizy danych stanie się powszechne wykorzystanie sztucznej inteligencji.
