Wózki widłowe
Oficjalna nazwa popularnych w przemyśle wózków widłowych to: wózki jezdniowe podnośnikowe z mechanicznym napędem podnoszenia. Są to pojazdy z przymocowaną platformą, widłami albo innymi urządzeniami do manipulowania ładunkami, przystosowane do podnoszenia ładunku spaletyzowanego lub nie, na wysokość umożliwiającą składowanie i pobieranie ładunku, a także układanie w gniazdach i podejmowanie z gniazd. Przez napęd mechaniczny należy rozumieć wszelkie rodzaje napędu (spalinowy, elektryczny, hydrauliczny), niewymagające bezpośredniego działania siły mięśni ludzkich podczas wykonywania czynności podnoszenia ładunku. O tym, jak bezpiecznie obsługiwać wózki widłowe, można przeczytać w broszurze zamieszczonej na stronie internetowej Urzędu Dozoru Technicznego (UDT) (https://www.udt.gov.pl/images/Bezpieczeństwo-Twój_wybór/broszura_wozki.pdf). Dalej przedstawiamy kluczowe wytyczne zamieszczone w tym dokumencie.
Bezpieczeństwo wózków widłowych
Na wstępie zaznaczono, że warunkiem bezpiecznej eksploatacji tytułowych pojazdów jest to, by osoby, które je obsługują lub konserwują, miały odpowiednie kwalifikacje do wykonywania tych czynności. Obowiązkowe jest również zgłoszenie do jednostki UDT zamiaru użytkowania wózka widłowego i poddawanie go regularnym badaniom technicznym, wykonywanym przez inspektora dozoru technicznego w obecności konserwatora i operatora pojazdu. Wózek powinien być sprawny technicznie. Czynności związane z jego obsługą i konserwacją należy wykonywać zgodnie z instrukcją eksploatacji, opracowaną przez producenta i przepisami o dozorze technicznym i BHP.
Przed rozpoczęciem pracy operator powinien upewnić się, czy pozwolenie na eksploatację wózka jest aktualne, a wyniki jego ostatniego przeglądu są pozytywne. Musi też ustalić zakres prac, jakie ma wykonać, kierując pojazdem. Kluczowa jest znajomość zagrożeń, jakie może napotkać, specyfiki przewożonych ładunków i stanu tras przejazdowych. Operator powinien sprawdzić kompletność i stan techniczny wyposażenia wózka. Obejmuje to inspekcję jego układu hydraulicznego pod kątem wycieku oleju, sprawdzenie mechanizmu podnoszenia, jazdy, kół, podwozia i baterii akumulatorów pod kątem ewentualnych uszkodzeń, ocenę działania elementów panelu sterowniczego, sygnalizacji i oświetlenia oraz zweryfikowanie kompletności oznakowania wózka.
Następnie należy sprawdzić hamulec postojowy, uruchomić go i spróbować ruszyć do przodu, a potem do tyłu, bez obciążenia na widłach, a potem z ładunkiem. Konieczne jest także przetestowanie hamulca zasadniczego. Próba taka polega na zahamowaniu podczas jazdy z minimalną prędkością w obu kierunkach, w przód i w tył, najpierw bez obciążenia, a następnie z ładunkiem.
Ważne zalecenia
Sprawdzenia wymagają też widły. W tym celu dokonuje się pomiaru grubości ich części poziomej w odległości nie większej niż 150 mm od części pionowej i porównuje się tę wartość z grubością części pionowej wideł. Ich różnica nie powinna być większa niż 10%. Eksperci UDT w cytowanej broszurze podkreślają, że niedopuszczalne jest nawiercanie otworów ani jakakolwiek przeróbka wideł, tak jak nie można ich naprawiać np. przez spawanie.
Operator wózka widłowego powinien być wyposażony w odpowiednie środki ochrony osobistej, takie jak kask, rękawice, okulary, ochronniki słuchu. Przed rozpoczęciem pracy należy wyznaczyć obszar działania wózka, np. odgradzając go barierkami lub taśmą ostrzegawczą. Ważne, by na tym terenie nie przebywały osoby niezwiązane z przemieszczaniem ładunku.
Nie wolno przekraczać dopuszczalnego udźwigu wózka. Pobieranie ładunku i jego odstawianie powinno odbywać się ostrożnie i precyzyjnie. Niedozwolone jest holowanie wózków ani innych pojazdów wózkiem nieprzystosowanym do tego celu. Absolutnie nie wolno też transportować ani podnosić osób. To jest dopuszczalne wyłącznie w uzasadnionych przypadkach i z wykorzystaniem specjalnych platform roboczych nasuwanych na widły, jednak dopiero po wcześniejszym uzyskaniu zgody jednostki dozoru technicznego.
Zakazy i nakazy
Operatorów wózków widłowych obowiązują liczne zakazy. Nie wolno im: wychylać się w czasie jazdy poza obrys pojazdu, gwałtownie przyspieszać ani hamować, skręcać z dużą prędkością ani na pochyłościach, wjeżdżać na rampę bez sprawdzenia wcześniej, czy jest odpowiednio wytrzymała i zabezpieczona. Dotyczy ich również wiele nakazów. Powinni: jeździć z ładunkiem skierowanym w górę wzniesienia, redukować prędkość na powierzchniach śliskich, przy ograniczonej widoczności oraz przy dojeżdżaniu do przejść, skrzyżowań i bram, jeździć wózkiem z widłami opuszczonymi i masztem pochylonym "na siebie", utrzymywać bezpieczną odległość od elementów stałych hali, budynku oraz od innych urządzeń poruszających się po tej samej drodze. Przed wjazdem na podjazd muszą sprawdzić, czy został on odpowiednio zabezpieczony oraz czy rampa jest odpowiednio wytrzymała i zabezpieczona. Ponadto podczas jazdy wózkiem należy zachować odpowiednią prędkość i poruszać się po trasach wyznaczonych dla wózków. Operator musi znajdować się na fotelu i być przypięty pasami bezpieczeństwa. Po zakończeniu pracy powinien odstawić wózek w wyznaczone miejsce stałego postoju, opuścić całkowicie widły, zaciągnąć hamulec postojowy i wyjąć kluczyk ze stacyjki, by uniknąć uruchomienia przez osoby nieupoważnione. Niedozwolone jest parkowanie pojazdu na pochyłościach i w miejscach o nieznanej wytrzymałości podłoża.
