Bezpieczeństwo maszyn

Według szacunków aż dwa na trzy wypadki w sektorze przemysłowym związane są z pracą maszyn i urządzeń, w tym m.in. pras, obrabiarek, robotów przemysłowych i podnośników. Różnorodne maszyny są potencjalnym źródłem zagrożeń, a ich użytkowanie wymaga stosowania odpowiednich, prawnie zdefiniowanych zabezpieczeń. Te ostatnie są również używane w wielu innych sektorach, takich jak transport, górnictwo czy nawet obszary niezwiązane bezpośrednio z przemysłem, jak na przykład windy. Tworzy to rozległy, ale jednocześnie specjalistyczny rynek, na którym funkcjonuje stosunkowo stała grupa dostawców i integratorów rozwiązań z zakresu bezpieczeństwa funkcjonalnego. Firmy te, poza dostarczaniem podzespołów i urządzeń związanych z bezpieczeństwem, oferują swoim klientom usługi takie jak analiza ryzyka, szkolenia oraz projektowanie i walidacja systemów w kontekście zgodności z dyrektywami, odpowiednimi rozporządzeniami i normami. Wiele z nich wypracowało sobie przez lata stałą pozycję na rynku i tworzą grupę specjalistów branżowych w zakresie bezpieczeństwa.

Prasy, obrabiarki i inne maszyny

Zastosowanie elementów bezpieczeństwa, jak już wspomniano, jest kluczowe w kontekście zastosowań maszynowych, zwłaszcza tych powiązanych z maszynami o wysokim poziomie ryzyka. Do nich zaliczamy przede wszystkim obrabiarki, prasy, itp., choć dyrektywa maszynowa dotyczy znacznie szerszego spektrum produktów. Obejmuje to zarówno maszyny w trakcie produkcji, modernizacji, jak i te już eksploatowane. Istotnym obszarami są też systemy powiązane z windami i podnośnikami, a także zastosowania transportowe. Statystykę z tym związaną przedstawiono na wykresie na rysunku 1.

 

Rys. 1. Najważniejsze zastosowania komponentów i systemów bezpieczeństwa

Jeżeli spojrzymy na odbiorców omawianych produktów, to można tu wyróżnić trzy główne grupy firm. Są one analogiczne do innych sektorów rynku automatyki przemysłowej. Niezmiennie największą są producenci maszyn – od twórców niewielkich urządzeń produkcyjnych, poprzez producentów podnośników, aż po dostawców dużych maszyn i instalacji technologicznych. Kolejne dwie grupy to: integratorzy systemów, czyli firmy, które zwykle są odpowiedzialne za stworzenie kompletnego systemu zgodnego z wymogami dyrektywy maszynowej, oraz zakłady przemysłowe (końcowi użytkownicy maszyn i instalacji technologicznych). Obowiązkiem tych ostatnich jest zapewnienie bezpieczeństwa pracownikom i innym osobom mającym styczność z używanymi tam maszynami. Czwartą większą grupą są dystrybutorzy.

Powyższą statystykę w formie graficznej przedstawiono na rysunku 2. Jak widać, sytuacja w kolejnych latach jest dosyć stała, z niewielkimi zmianami udziału poszczególnych grup. Ostatnia istotna zmiana miała tu miejsce w latach 2005‒2015, gdy zaobserwować można było stopniowy wzrost znaczenia producentów maszyn. Kiedyś byli oni na trzecim miejscu w rankingu, stopniowo awansując na pierwszą pozycję w 2013 roku. I na tym miejscu pozostali, będąc głównymi odbiorcami komponentów i systemów bezpieczeństwa funkcjonalnego.

 

Rys. 2. Główni krajowi odbiorcy komponentów i systemów bezpieczeństwa

Pozytywna sytuacja w branży

Patrząc na obecne wyniki dotyczące ocen koniunktury (rys. 3), można stwierdzić, że sytuacja w 2023 roku przypomina tę z 2019. Wtedy, przed pandemią, ponad 90% respondentów przyznało, że w branży jest pozytywnie, przy czym 23% ogółu stwierdziło, że jest "bardzo dobrze". Teraz jest bardzo podobna, dodatkowo nieco zmniejszył się odsetek odpowiedzi "słaba". O ile daleko nam do wyników z 2015 roku (32% na bardzo dobrze, reszta na dobrze), o tyle na pewno obecnie koniunktura w omawianym sektorze jest dobra. Nie widać tu – może z wyjątkiem ciągle długich czasów dostaw produktów – skutków pandemii, również trwająca wojna nie przejawia się w prezentowanych wynikach. A i sama przyszłość również wygląda optymistycznie (rys. 4 – koniunktura na rynku).

 

Rys. 3. Koniunktura w branży

 

Rys. 4. Zestawienie ocen dotyczących sytuacji w branży oraz konkurencyjności sektora

Sytuacja w branży i dynamika zmian rynkowych są również oceniane pozytywnie (rys. 4). Ten fakt, w połączeniu z satysfakcjonującą marżowością dostarczanych produktów, specjalizacją dostawców i możliwością oferowania usług, niewątpliwie stanowi zachętę do działalności w omawianej branży. Efektem jest relatywnie silna konkurencja na rynku. W obecnym badaniu ponad połowa respondentów stwierdziła, że w omawianym sektorze mamy do czynienia z taką rywalizacją. To mniej niż w poprzednich badaniach, gdzie takiego zdania było typowo trzech na czterech ankietowanych.

Jak prezentuje się rynek pod względem wielkości? Na pewno zauważalny jest wzrost, co potwierdzają oszacowania podawane w kolejnych latach przez respondentów. Przykładowo w pierwszej połowie zeszłej dekady uśrednione szacunki respondentów wynosiły w kolejnych raportach od 50 do 80 mln zł. W drugiej połowie wzrosły one natomiast do ponad 100 milionów, przy czym średnio było to 100‒120 mln zł.

Jeżeli chodzi o sytuację w latach 2021‒2023, to można tu mówić o potwierdzeniu trendu wzrostowego. Dwa lata temu szacowaliśmy wartość branży na kwoty od 120 do 140 mln zł rocznie. W przypadku bieżącego badania respondenci podawali najczęściej wskazania na poziomie 150-200 mln zł i poziom ten można przyjąć jako oszacowanie wartości omawianej branży. Należy przy tym zaznaczyć, że próba obejmowała kilkanaście odpowiedzi, a więc nie było to badanie o wysokiej wiarygodności statystycznej.