Dyrektywa a rozporządzenie

Tekst rozporządzenia w sprawie maszyn w wielu miejscach różni się od dyrektywy maszynowej – dodano w nim artykuły, część usunięto, niektóre zmieniono znacząco, inne tylko przeredagowano. Przykład to zakres, w dyrektywie 2006/42/WE określony w artykule 1, a w rozporządzeniu UE 2023/1230 w artykule 2.

Przepisy pierwszej stosowano do: maszyn, wyposażenia wymiennego, elementów bezpieczeństwa, osprzętu do podnoszenia, łańcuchów, lin i pasów, odłączalnych urządzeń do mechanicznego przenoszenia napędu, maszyn nieukończonych. Rozporządzenie w tym względzie przeredagowano, ale pozostało równoważne. Wszystko poza maszynami określono w nim jako produkty powiązane, a maszyny plus produkty powiązane plus maszyny nieukończone – jako produkty objęte zakresem stosowania rozporządzenia. Przeredagowana, ale równoważna jest także lista urządzeń i elementów, których wytyczne nie dotyczą.

Najważniejsze terminy przedstawiono w artykułach 2 dyrektywy i 3 rozporządzenia. Zmianą wartą odnotowania jest rozszerzenie definicji elementu bezpieczeństwa. Doprecyzowano, że to element fizyczny albo cyfrowy, w tym oprogramowanie, produktu objętego rozporządzeniem, zaprojektowany lub przeznaczony do pełnienia funkcji bezpieczeństwa. Jest wprowadzany do obrotu samodzielnie, a jego uszkodzenie albo nieprawidłowe działanie zagraża bezpieczeństwu osób. Zarazem nie jest niezbędny do działania produktu lub zastąpienie go zwykłymi elementami nie wpływa na możliwość działania produktu.

Dodano definicję funkcji bezpieczeństwa. To funkcja środka ochronnego zaprojektowana tak, aby eliminować zagrożenia lub, jeżeli nie jest to możliwe, zmniejszyć ryzyko i której wadliwa realizacja może je zwiększyć.

Przeredagowana została definicja maszyny nieukończonej. Za taką uważa się zespół, który nie jest jeszcze maszyną, bo nie może samodzielnie służyć do określonego zastosowania, i którego jedynym przeznaczeniem jest włączenie do maszyny lub innej maszyny nieukończonej albo sprzętu albo połączenie go z nimi w celu stworzenia maszyny.

Wytyczne dla autonomicznych maszyn mobilnych – cz. 1 Sekcję Dodatkowe zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa zapobiegające ryzyku wynikającemu z przemieszczania się maszyn lub produktów powiązanych załącznika III uzupełniono o definicję autonomicznych maszyn mobilnych. Są to maszyny mobilne wyposażone w tryb autonomiczny, w którym zapewnione są wszystkie podstawowe funkcje bezpieczeństwa maszyny mobilnej w obszarze przemieszczania się i pracy, bez ciągłej interakcji operatora. Dodano też definicje nadzorcy, czyli osoby odpowiedzialnej za nadzór nad autonomicznymi maszynami mobilnymi oraz funkcji nadzoru, która oznacza zdalny, niestały nadzór nad autonomiczną maszyną mobilną za pomocą urządzenia umożliwiającego otrzymywanie informacji lub ostrzeżeń i wydawanie maszynie podstawowych poleceń. W sekcji Stanowiska pracy doprecyzowano, że w stosownych przypadkach autonomiczne maszyny mobilne lub produkty powiązane muszą być wyposażone w funkcję nadzoru właściwą dla trybu autonomicznego. Funkcja ta pozwala nadzorcy zdalnie odbierać informacje od maszyny. Funkcja nadzoru musi umożliwiać wyłącznie działania w celu zdalnego zatrzymania i zdalnego uruchomienia maszyny lub produktu powiązanego albo ustawienia ich w bezpiecznej pozycji i stanie, który pozwala uniknąć innego ryzyka. Musi być zaprojektowana i skonstruowana tak, aby umożliwić te działania wyłącznie wtedy, gdy nadzorca bezpośrednio albo pośrednio widzi ruch maszyny oraz obszar jej pracy i gdy funkcjonują urządzenia ochronne. Informacje odbierane przez nadzorcę od maszyny, gdy aktywna jest funkcja nadzoru, muszą mu umożliwiać uzyskanie pełnego i dokładnego wglądu w działanie, ruch i bezpieczne usytuowanie maszyny na obszarze jej działania oraz przemieszczania się. Informacje te sygnalizują nadzorcy nieprzewidziane albo niebezpieczne sytuacje wymagające jego interwencji, występujące w danej chwili lub zbliżające się. Gdy funkcja nadzoru nie jest aktywna, maszyna nie może działać. Sekcję Układy sterowania z kolei uzupełniono o zastrzeżenie, że w przypadku autonomicznych maszyn mobilnych lub produktów powiązanych układ sterowania musi być zaprojektowany tak, aby samodzielnie pełnił funkcje bezpieczeństwa określone w rozporządzeniu, nawet gdy polecenia wykonania czynności są wydawane za pomocą zdalnej funkcji nadzoru.

Nowe definicje

Dodano definicję udostępniania na rynku, czyli dostarczenia produktu objętego rozporządzeniem w celu jego dystrybucji albo użytku na rynku Unii w ramach działalności gospodarczej, odpłatnie lub nieodpłatnie. Kolejnym nowym terminem jest istotna modyfikacja.

Oznacza zmianę maszyny albo produktu powiązanego dokonaną w sposób fizyczny lub cyfrowy po ich wprowadzeniu do obrotu albo oddaniu do użytku, której nie przewidywał ani nie zaplanował producent i która wpływa na bezpieczeństwo maszyny albo produktu powiązanego, tworząc nowe zagrożenie albo zwiększając istniejące ryzyko. Modyfikacja ta wymaga dodania do maszyny albo produktu powiązanego osłon lub urządzeń ochronnych, których działanie wymusza modyfikację istniejącego systemu związanego z bezpieczeństwem. Alternatywą jest zastosowanie dodatkowych środków ochronnych dla zapewnienia stateczności albo wytrzymałości mechanicznej maszyny lub produktu powiązanego. W rozporządzeniu UE 2023/1230 po raz pierwszy podano również definicję instrukcji obsługi.

Jest to informacja, którą producent przekazuje, wprowadzając maszynę albo produkt powiązany do obrotu lub oddając je do użytku. Ma na celu poinformowanie użytkownika o ich przewidzianym i prawidłowym użytkowaniu. Instrukcja zawiera też informację o środkach ostrożności, jakie należy wdrożyć przy ich instalacji, w tym o zagadnieniach bezpieczeństwa i o tym, jak dbać o bezpieczeństwo użytkowania i jak zapewnić ich odpowiednie działanie przez cały cykl życia maszyny.