ENERGOCHŁONNOŚĆ BEZPOŚREDNIA I POŚREDNIA

W dużych magazynach, zwłaszcza działających całodobowo i halach produkcyjnych, szczególnie w zakładach z pracą zmianową, udział wydatków na oświetlenie w całkowitych kosztach utrzymania jest znaczący - może sięgać nawet kilkudziesięciu procent. Dobrze zatem, jeżeli można go ograniczyć, wybierając lampy energooszczędne.

Dalsze zmniejszenie kosztów zapewniają systemy sterowania oświetleniem przez jego automatyczne wyłączanie w pustych pomieszczeniach albo wtedy, gdy natężenie światła naturalnego przekracza określoną wartość. Korzysta się też z wyłączników czasowych i ściemniaczy (patrz: ramka).

Ponieważ w przypadku źródeł światła największe straty energii występują na ciepło, niska sprawność energetyczna w przypadku magazynów-chłodni sprawia, że oświetlenie stanowi dodatkowe obciążenie termiczne instalacji chłodniczej, przez to pośrednio przyczyniając się do wzrostu rachunków za energię elektryczną. Mała awaryjność i bezobsługowość to również ważne cechy w tym przypadku, ponieważ w minusowej temperaturze pracownik może przebywać najwyżej kilkanaście minut, a później musi opuścić pomieszczenie, żeby się ogrzać.

Prace konserwacyjne w tych warunkach są w związku z tym czasochłonne, a przez to kosztowne. Powinno się oprócz tego uwzględnić wpływ niskich temperatur na parametry świetlne oraz żywotność źródła światła.

SPECYFIKA OBRÓBKI METALI

Hale produkcyjne w branży metalowej są przykładem obiektów, w których oświetlenie powinno być dobierane z uwzględnieniem właściwości materiałów, które są poddawane obróbce oraz jej specyfiki. Jeśli chodzi o te pierwsze, trzeba pamiętać, że są to powierzchnie jasne i odblaskowe.

Oświetlone silnym światłem o nierównomiernym rozkładzie powodują olśnienie, niekomfortowe doznanie wywołane przez odbicie światła od obserwowanej powierzchni do oka patrzącego, które zaburza jego widzenie, utrudniając rozpoznawanie szczegółów, dekoncentrując go i męcząc wzrok. Tymczasem większość zadań, które są realizowane w zakładach tego typu, na przykład spawanie, cięcie, szlifowanie, tłoczenie wymaga skupienia i dokładności, zarówno jeżeli są wykonywane ręcznie, jak i wówczas, gdy pracownik sprawuje wyłącznie rolę nadzorczą, kontrolując pracę maszyn albo jakość wyrobów.

Oświetlenie powinno zatem zarazem być na tyle silne, aby pracownik nie musiał nadmiernie wytężać wzroku i jednocześnie równomierne, aby nie doświadczał przykrych doznań. Ma na to wpływ, poza specyfiką źródła światła, także rozmieszczenie punktów świetlnych.

Przykładowo w pomieszczeniach o wysokości nieprzekraczającej sześciu metrów można wykorzystać linie świetlne, natomiast w wyższych oświetlenie punktowe. Oprócz tego odblaskom zapobiega zamontowanie lamp równolegle do stanowisk, zamiast bezpośrednio nad nimi. Olśnienie odblaskowe jest problemem również na przykład na liniach produkcyjnych aut, sprzętów AGD, wyrobów z tworzyw sztucznych oraz lakierowanej skóry.

Jak pisaliśmy wcześniej, na oprawach oświetleniowych osadza się brud w postaci kurzu i pyłów. W przemyśle metalowym w powietrzu unoszą się dodatkowo cząstki chłodziw, olejów, smarów, opiłki, iskry. Dlatego dla zapewnienia bezpieczeństwa pracownikom i wydłużenia żywotności oświetlenia kluczowe znaczenia ma odpowiedni stopień szczelności oraz rodzaj materiału oprawy. Na przykład obudowy wykonane ze szkła akrylowego są odporne na oleje i smary oraz silne środki czyszczące, co ułatwia usuwanie zabrudzeń, natomiast oprawy z poliwęglanu w powietrzu nasyconym lepkimi cząstkami nie będą trwałe.

Kolejnym przykładem branży, w której instalacjom oświetleniowym stawiane są szczególne wymagania, jest przemysł produkcji i przetwórstwa żywności. W tym przypadku ważne jest dotrzymanie bardzo wysokich standardów higieny. Więcej na ten temat w ramce.