Konstrukcje i materiały

Spis treści

Higiena personelu

Zalecenia w zakresie higieny personelu w zakładach mięsnych nie różnią się od tych w pozostałych gałęziach przemysłu spożywczego. Podstawą jest oczywiście mycie i dezynfekowanie rąk, przed rozpoczęciem pracy, jak i później, podczas wykonywania zadań tak często, jak to jest możliwe, a zarazem wymuszane specyfiką danej czynności. Personel powinien również zdejmować wszelkie ozdoby, jak pierścionki, zegarki i bransoletki, ponieważ utrudniają dokładne mycie rąk i stanowią miejsce gromadzenia się zarazków. Ponieważ przy pracy z mięsem nietrudno o skaleczenia, trzeba właściwie zabezpieczać drobniejsze rany wodoszczelnymi opatrunkami. Osoby z poważniejszymi skaleczeniami, szczególnie gdy rozwinął się stan ropny, powinny natomiast obowiązkowo zostać oddelegowane do innych zadań.

Ważne jest również przestrzeganie zasad higieny (mycie i dezynfekcja rąk) przy korzystaniu z toalety. Personel powinien oprócz tego pamiętać, żeby przed wejściem tam zdejmować odzież roboczą. Toalety, które muszą być odseparowane od części produkcyjnych, należy oczywiście utrzymywać w czystości.

Personel mający styczność z żywnością musi nosić odzież ochronną – zasadniczo w części produkcyjnej powinno się przebywać tylko w ubraniu tego typu. Stan oraz czystość odzieży ochronnej trzeba regularnie monitorować. Ubranie, podobnie jak narzędzia oraz ręce, trzeba koniecznie umyć oraz zdezynfekować, jeżeli miały kontakt ze skażonymi przedmiotami albo częściami zwierząt, na których mogą występować bakterie. Obowiązkowe są także okresowe badania lekarskie personelu.

Stacje mycia i dezynfekcji – typowa funkcjonalność

Dostawcy wyposażenia zakładów przemysłowych oferują sprzęty ułatwiające spełnienie tych wytycznych. Przykładem są stacje higieniczne. Stanowiska tego typu mogą być jedno- albo wielozadaniowe. Na przykład poza podstawową funkcjonalnością, która polega na myciu i dezynfekcji rąk, dodatkowo osuszają je, a poza tym myją, osuszają i dezynfekują podeszwy butów i cholewki. Często jednocześnie wyposażone są w rozwiązania kontroli dostępu, jak barierki albo kołowroty.

Te ostatnie są zwykle na stałe odblokowane od strony wyjścia z hali produkcyjnej, pozwalając na swobodne przemieszczanie się w tym kierunku. Natomiast od strony wejścia w obszar produkcyjny są zablokowane do czasu, gdy pracownik przemieszczający się w tym kierunku nie skorzysta z tego automatu. W stacjach wielozadaniowych zazwyczaj najpierw wymagane jest równoczesne włożenie obu rąk do komory myjącej / dezynfekującej. To inicjuje zamontowane w niej spryskiwacze, które automatycznie dozują mydło. Po umyciu ręce są osuszane przez wbudowaną w komorę suszarkę. Następnie dłonie spryskiwane są środkiem dezynfekującym, od góry i od dołu. Automatyczne i bezdotykowe dozowanie środków chemicznych pozwala równocześnie na oszczędne nimi gospodarowanie i zapobiega gromadzeniu się zarazków na automacie stacji.

Po umyciu i zdezynfekowaniu rąk kołowrót zostaje odblokowany, umożliwiając pracownikowi przejście. Jednocześnie uruchamiane są szczotki zamontowane w podłodze stacji oraz system zasysania i podawania na nie płynu myjącego / dezynfekującego. Fotokomórka zamontowana przy zejściu z podestu stacji higienicznej wykrywa przejście pracownika. Wówczas szczotki są zatrzymywane. Przez bramkę jednocześnie przejść może tylko jedna osoba. W ten sposób egzekwowane jest mycie oraz dezynfekcja rąk wszystkich pracowników wchodzących na teren hali produkcyjnej. W ramce przedstawiamy przykłady tego typu stanowisk.

Stacje higieniczne

Stacja higieniczna URK
Do dezynfekcji rąk i obuwia, wolno stojąca. Pobór mocy: 0,7 kW, liczba szczotek: 2, średnica szczotek: 190–1020 mm, waga: 260 kg, klasa ochrony: IP65, wymiary: 1810×975×1630 mm, oświetlone otwory na dłonie z gumowymi zaokrąglonymi obrzeżami dla ochrony rąk.

Podwójna śluza higieniczna Combi
Do dezynfekcji podeszew podczas mycia rąk. Wymiary: 1640×1558×2640 mm, pojemność wanny dezynfekującej: 37 l, długość szczotek: 1500 mm, wysokość stopnia: 123 mm, pobór mocy: 1,5 kW, waga: 390 kg, cykl odświeżania brodzika: 25 przejść, czas odświeżania brodzika: 6 – 60 s, zużycie wody na mycie rąk: 3,5 l/min, czas dezynfekcji rąk: 0,03–1 s, czas zwolnienia kołowrotu: 0–4,5 s.

Śluza sanitarna SHR SCA
Do dezynfekcji rąk, z dwoma sekcjami obrotowych szczotek do czyszczenia spodów i obuwia wysokiego. Pobór mocy: 1,15 kW, stopień ochrony: IP 55, wymiary: 2930×975×1645 mm, waga: 220 kg, przepustowość: 5 osób/min, temperatura wody maks.: +40° C, ciśnienie wody min/maks.: 2–6 barów.

Pojedyncze higieniczne zawory grzybowe Unique SSV
Zawory pneumatyczne o higienicznej i modułowej konstrukcji. Wewnętrzny korpus wykonany z jednego kawałka metalu. Chropowatość powierzchni Ra ≤ 0,8 μm. Podwójne uszczelnienie wargowe zapewnia ochronę przed skażeniem bakteryjnym. Zakres temperatur: od –10°C do +140°C, maks. ciśnienie produktu: 1000 kPa.

Odśrodkowe pompy higieniczne LKH
Części stalowe mające kontakt z produktem: stal nierdzewna, pozostałe elementy stalowe: stal kwasoodporna, wykończenie: półmat, uszczelki mające kontakt z produktem: guma EPDM. Możliwość mycia w systemie CIP. Zakres ciśnień: 5–10 barów, wydajność: do 500 m³/h, zakres temperatur: od –10°C do +140°C.

Higieniczny czujnik temperatury AR161
Do pomiarów w branży spożywczej, farmaceutycznej i kosmetycznej. Zakres pomiarowy: do +250°C, rodzaj rezystora: Pt100 lub Pt1000, materiał osłony: stal 1H18N9T, przewód łączeniowy: izolacja teflon-silikon (standard), układ połączeń: 2-, 3- lub 4-przewodowy.

Higieniczne sondy pH InPro 3100 120/PT100
Długość czujnika: 120 mm, możliwość sterylizacji: tak, możliwość autoklawowania: tak, elektrolit: żel, zakres pH: 0–14 pH, zakres temperatury próbki (metryczny): od 0 do +80°C, czujnik temperatury: Pt100.

Konstrukcje i materiały

Zadaniem projektantów stref czystych jest eliminowanie zanieczyszczeń z różnych źródeł. Jednym z nich jest budynek, a dokładniej elementy konstrukcyjne (ściany, podłogi, sufity). Decydujące znaczenie mają w tym przypadku materiały, z których je wykonano i te, którymi zostały pokryte.

Zasadniczo standard wykonania pomieszczeń czystych musi być wyższy od przeciętnego. Ściany oraz sufity powinny być hermetyczne i mieć gładkie wewnętrzne wykończenie, które pozwoli na ich skuteczne czyszczenie. Jeżeli chodzi o pierwszą cechę, w pomieszczeniach czystych na ogół panuje nadciśnienie, zatem hermetyczna konstrukcja ma kluczowe znaczenie dla uniknięcia nadmiernego zużycia powietrza w celu utrzymania takich warunków ciśnienia. Wewnętrzne powierzchnie w strefie czystej, poza gładkością, nie mogą łatwo pękać ani uwalniać cząstek.

W zakresie materiałów wykonania korzysta się z różnych rozwiązań. Popularne są m.in. modułowe systemy ścienne wykorzystujące panele z powlekanej stali lub aluminiowe. Spotykane są też ściany betonowe odpowiednio wykończone. Jeśli chodzi o typ wykończenia, to zwykłe farby oczywiście się nie sprawdzą, ponieważ z czasem zaczynają pylić. W zamian ściany w cleanroomach malowane są farbami o wzmocnionej odporności oraz trwałości, jak na przykład epoksydowe i poliuretanowe. Oprócz tego obowiązkowe powinny być zaokrąglone i dzięki temu łatwe do czyszczenia narożniki. Kanty w miejscach o dużym natężeniu ruchu narażone na obijanie oraz dolne części ścian powinno się zabezpieczać listwami ze stali nierdzewnej. Warto też dodać, że tradycyjnie w pomieszczeniach czystych dominuje biel, co wskazuje na ich charakter i identyfikuje je jako specjalne miejsce pracy. W ramce przedstawiamy inne rozwiązania konstrukcyjne stosowane w przypadku drzwi, podłóg i sufitów oraz okien.

Drzwi, sufity, podłogi i okna w cleanroomach

Do cleanroomów wchodzi się zazwyczaj przez śluzy powietrzne, wymagane do utrzymania różnicy ciśnień. Uszczelnienia drzwi muszą być hermetyczne. W tym zastosowaniu popularne są uszczelki neopremowe, niezalecane są natomiast te z pianki gumowej, które szybko się niszczą i kruszą. Drzwi wahadłowe powinny mieć mechanizm samozamykający. Drzwi przesuwne, z których korzysta się wtedy, gdy występują ograniczenia przestrzenne i w celu usprawnienia przejścia między pomieszczeniami o takiej samej klasie czystości, powinny być specjalne zaprojektowane, ponieważ ich mechanizm może być źródłem zanieczyszczeń.

W przypadku sufitów trzeba pamiętać, że także ich dotyczy wymóg sterylności. Dlatego najlepiej, jeżeli sposób ich wykończenia jest taki sam, jak ścian. W sufitach podwieszanych panele należy zamocować na zatrzask albo je uszczelnić, aby zapobiec przemieszczaniu się spowodowanemu zmianami ciśnienia powietrza. Jeżeli z kolei chodzi o podłogi to popularne w cleanroomach są winylowe płytki, często z wklęsłymi narożnikami zapewniającymi ciągłość połączenia ze ścianą.

Okna w pomieszczeniach czystych umożliwiają nadzór i poprawiają bezpieczeństwo personelu. Umieszcza się je zwykle tak, by umożliwić podgląd operacji wykonywanych wewnątrz i dzięki temu ograniczyć liczbę wejść personelu spoza do strefy czystej. Okna powinny być wykonane ze szkła lub szkła akrylowego odpornego na uderzenia. Zaleca się ponadto, aby interkom instalować w pobliżu okien, co ułatwi komunikację z personelem cleanroomu.

Spis treści